- Nga relacioni përkufizues (39) dhe fig. 1.16. del se për shumëzimin e pasqyrimeve f, g vlen:
(g f)-1 f-1 g-1 . (...41)
- sepse : (g f)-1 : z→x f -1 (g -1 (z)), z C .
- Nëse f është pasqyrim bijektiv ndërmjet bashkësive A dhe B , shumëzimi i pasqyrimeve f -1 f paraget pasqyrimin identik të bashkësisë A . Vërtet, ngase:
f:x→y f (x), x A dhe f-1 :y→x f-1 (y), y B ,
- dhe
(f-1 f) :x→x x, x A .(...42)
- T e o r e m a 4.3.1. - Le të jenë f:A→B , g:B→C dhe h:C→D tri pasqyrime. Shumëzimi i pasqyrimeve f, g dhe h është veprim asociativ :
(h o g) f h (g f'). (...43)
- Vërtetim : Transformojmë anën e djathtë të formulës (43) :
[h (g f )] (x) h g (f (x)) h (g (f (x))) (h g) f (x)) [(h g) f] (x).
- Relacioni i fundit vërteton pohimin e teoremës.
5. VEPRIMET BINARE
- Në matematikë mësojmë një sërë veprimesh me objekte të ndryshme. Mësojmë për mbledhjen dhe shumëzimin e numrave, polinomeve, matricaveetj.; për unionin, prerjen, diferencën, prodhimin kartezian të bashkësive; për konjuksionin, disjunksionin, implikacionin e gjykimeve; për mbledhjen, zbritjen, prodhimin skalar dhe prodhimin vektorial të vektorëve etj. Shumë prej këtyre veprimeve mund të shqyrtohen nga një aspekt unik, duke u nisur nga kuptimi i përgjithshëm i veprimit binar në bashkësi i cili përkufizohet në këtë mënyrë:
- P ë r k u f i z i m i 5.1. - Në bashkësinë jo të zbrazët A çdo pasqyrim i trajtës f:A2 →A quhet veprim (operacion) binar.
- Pra, sipas këtij përkufizimi veprimi binar në bashkësinë A është pasqyrimi f me anën e të cilit çdo dyshes së renditur (a, b) të elementeve a, b të bashkësisë A i shoqërohet pikërisht një element c A , d.m.th.:
( (a, b) A2 , a A, b A) ( c A) f:(a, b)→ c
- ose
( (a, b) A2 , a A, b A) ( c A) f (a, b) c . (...44)
- Për shënimin e veprimit binar në një bashkësi numerike, zakonisht në vend të simbolit f shfrytëzohen simbolet : , , , , , etj. Kështu formula f:(a, b)→c , respektivisht f (a, b) c rëndom shënohet a b c (lexo a në veprim me b jep c), ku c është rezultati i veprimit me elementet a
|