Stampa diskutim:P ë r k u f i z i m i
/
redakto
/
redaktoBashkësia Q | Bashkësia numerike quhet bashkësi e numrave racionalë, nëse i plotëson kushtet që vijojnë: |
Thyesa | Thyesë quhet çdo herës i shënuar (i pakryer) i dy numrave të plotë a, b (b 0). |
Bashkësia Z | Bashkësia numerike quhet bashkësi e numrave të plotë, nëse ajo i plotëson kushtet që vijojnë: |
Numër çift | Numër çift quhet numri natyral që plotpjesëtohet me 2. Numri natyral që nuk është çift, quhet numër tek. |
Numër prim | Numër prim quhet numri natyral më i madh se Stampa:M që plotpjesëtohet me vetvetën dhe me numrin Stampa:M. Numri natyral më i madh se Stampa:M që nuk është prim, quhet numër i përbërë. |
Është më e madhe | Kur për dy numra të dhënë natyralë Stampa:M,Stampa:M ekziston numri natyral Stampa:M, i tillë që Stampa:M, thuhet se Stampa:M është më e madhe se Stampa:M (shënohet: Stampa:M) ose Stampa:M është më e vogël se Stampa:M (shënohet: Stampa:M). |
Shumëzimi N | Shumëzimi i numrave natyralë quhet pasqyrimi : 2→ i dhënë me
|
Mbledhja N | Mbledhja e numrave natyralë quhet pasqyrimi + : 2 → i dhënë me
|
Numra natyralë | Numra natyralë quhen elementet e çdo bashkësie jo të zbrazët në të cilën është përcaktuar relacioni „vjen drejtpërdrejt pas" që plotëson këto aksioma[1] |
Fusha | Trupi (A, , ) quhet fushë, nëse shumëzimi është veprim komutativ. |
Trupi | Unaza asociative (A, , ) quhet trup, nëse (A1, ) është grup, ku A1 A\{0} . |
Unaza | Unazë quhet bashkësia jo e zbrazët A në të. cilën janë të përkufizuara dy veprime binare , , të quajtura mbledhje dhe shumëzim, ku:
|
Nëngrupi | Nënbashkësia jo e zbrazët A1 bashkësisë A quhet nëngrup i grupit (A, ) në qoftë se A1 është grup lidhur me veprimin e përkufizuar në A dhe shënohet (A 1, ) (A, ). |
Grupi i fundëm abelian | Grupi i fundëm abelian quhet grup ciklik nëse ekziston ndonjë elemetit Stampa:M , i tillë që me përsëritjen e veprimit në Stampa:M riprodhohen të gjitha elementet e bashkësisë Stampa:M. |
Grupi | Semigrupi Stampa:M që ka elementin neutral quhet grup, nëse për secilin element Stampa:M ekziston elementi invers Stampa:M. |
Element invers | Kur semigrupi Stampa:M përmban elementin neutral Stampa:M , elementi Stampa:M quhet element invers i elementit Stampa:M në lidhje me veprimin , nëse vlen :
|
Element neutral | Elementi Stampa:M quhet element neutral për veprimin në bashkësinë A, nëse vlen :
|
Semigrupi | Grupoidi Stampa:M quhet semigrup (monogrup) nëse veprimi binar është asociativ. |
Grupoid | Bashkësia jo e zbrazët Stampa:M në të cilën është i përkufizuar veprimi binar Stampa:M quhet grupoid lidhur me atë veprim dhe shënohet me Stampa:M . |
Veprimi binar distributiv | Në bashkësinë Stampa:M janë të përkufizuara dy veprime binare dhe . Veprimi është distributiv ndaj veprimit , nëse vlen :
|
Veprimi binar asociativ | Veprimi binar në bashkësinë Stampa:M është asociativ, nëse vlen:
|
Veprimi binar komutativ | Veprimi binar në bashkësinë Stampa:M quhet komutativ, nëse vlen :
|
Veprim binar | Në bashkësinë jo të zbrazët Stampa:M çdo pasqyrim i trajtës Stampa:M quhet veprim (operacion) binar. |
Bashkësi të numërueshme | Bashkësitë që janë ekuipotente me bashkësinë e numrave natyralë quhen bashkësi të numërueshme. |
Bashkësi e pafundme | Bashkësia Stampa:M është bashkësi e pafundme, nëse ndonjë nënbashkësi e vërtetë e saj Stampa:M , është ekuipotente me Stampa:M , pra : nëse Stampa:M , bashkësia Stampa:M është e pafundme. |
Pasqyrimi | Relacioni ρ ndërmjet dy bashkësive A, B quhet pasqyrim (rifigurim, relacion funksional, funksion) i bashkësisë A në bashkësinë B, nëse ka këtë veti :
|
Relacion rigoroz i renditjes | Relacioni binar Stampa:M në A quhet relacion rigoroz i renditjes, nëse është irefleksiv, antisimetrik dhe transitiv. |
Relacion i renditjes | Relacioni binar Stampa:M në A quhet relacion i renditjes, nëse është refleksiv, antisimetrik dhe transitiv. |
Relacion i ekuivalencës | Relacion binar Stampa:M në A quhet relacion i ekuivalencës, nëse është refleksiv, simetrik dhe transitiv. |
Relacion transitiv | Relacioni binar Stampa:M në A është relacion transitiv, nëse nga raportet aρb, bρc rrjedh aρc |
Relacion simetrik | Relacioni binar Stampa:M në A është relacion simetrik, nëse nga raporti a ρ b rrjedh b ρ a |
Relacion refleksiv | Relacioni binar Stampa:M në A është relacion refleksiv, nëse secili element i A-së është në relacionin Stampa:M me vetvetën |
Relacioni binar ρ | Në bashkësinë jo të zbrazët A është përkufizuar relacioni binar ρ në qoftë se për çdo dy elemente a, b A është përcaktuar njëra nga vetitë : (1) aρb ose (2) a b (lexo : a nuk është në relacion ρ me b) . |
Prodhimi kartezian | Prodhimi kartezian [2] i bashkësive A, B quhet bashkësia e dysheve të renditura (a, b) me vetinë a A, b B |
Diferenca e bashkësive | Diferenca e bashkësive A, B quhet bashkësia e elementeue të bashkësisë A që nuk janë në bashkësinë B |
Unioni i bashkësive | Unioni i bashkësive A, B quhet bashkësia që përmban elementet që janë në bashkësinë A ose në bashkësinë B |
Prerja e bashkësive | Prerja e bashkësive A. B quhet bashkësia e të gjitha e1ementeve të përbashkëta të bashkëswe A, B |
Bashkësi të barabarta | Dy bashkësi A, B janë të barabarta atëherë dhe vetëm atëherë, kur A B dhe B A |
Bashkësia e pjesëve | Bashkësia e pjesëve të bashkësisë A quhet bashkësia e të gjitha nënbashkësive të bashkësisë A |
Nënbashkësi e bashkësisë | Bashkësia A quhet nënbashkësi e bashkësisë B, nëse çdo element i bashkësisë A është njëherit element edhe i bashkësisë B |
Ekuivalenca e gjykimeve | Ekuivalenca e gjykimeve p, q quhet gjykimi p q (lexo : p ekuivalent q), i cili është i saktë kur të dy gjykimet p, q janë të sakta ose janë jo të sakta. |
Implikacioni i dy gjykimeve | Implikacioni i dy gjykimeve p, q quhet gjykimi p q (lexo : nëse p, atëherë q ose nga p rrjedh q ose p implikon q), i cili është jo i saktë kur p është i saktë e q jo i saktë. |
Disjunksioni ekskluzi | Disjunksioni ekskluzi i dy gjykimeve p, q quhet gjykimi p q (lexo : ose p ose q) i cili është i saktë kur është i saktë vetëm njëri nga gjykimet p, q . |
Disjunksioni (inkluziv) | Disjunksioni (inkluziv) i dy gjykimeve p, q quhet gjykimi p q (lexo : p ose q ). i cili është i saktë kur është i saktë së paku njëri nga gjykimet p, q. |
Konjuksioni i dy gjykimeve | Konjuksioni i dy gjykimeve p, q quhet gjykimi p q (lexo : p dhe q),i cili është i saktë kur janë të sakta të dy gjykimet p, q. |
Negacioni i gjykimit | Negacioni i gjykimit p quhet gjykimi p (lexo : jo p ose nuk është p) i cili është i saktë, respektivisht jo i saktë kur gjykimi p është jo i saktë, respektivisht i saktë. |
- ↑ 1) Aksiomat që vijojnë quhen aksiomat e Peanos, sipas emrit të matematikanit të shquar italian G. Peano (1858-1931) i cili më 1899 aksiomatizoi aritmetikën e numrave realë.
- ↑ 12) Prodhimi kartezian quhet edhe prodhim i kombinuar ose prodhim i Dekartit, sipas emrit të matematikanit të shquar francez Rene Descartes (1596-1650).