K. XXXII Rrethi i nandtë. - Koçiti. - Mashtruesit e atyne që të besojnë. - Brezi i parë (Kaina). - Tradhëtart e të afërmeve. - Kontate Mangonës. - Kamiçon de' Pacci. - Brezi i dytë (Antenora). - Tradhëtarët e atdheut. - Bokka deli Abati. - Buozo da Duera. - Konti Ugolin dhe kryepeshkop Ruxheri.[1]

Te kisha varg te ashper e te cjerre,
Sic I ka hije gropes se deshprimit,
Ku kane themel shkambijt e ketij ferr,
Une do te mblidhja ajken e mendimit,
Porse te tille mbasi s’e kam une zane,
Jo krejt pa frike jam tue ia hy tregimit,
Se s’asht nje pune qe I dilet lehte m’ate ane
T’pershkruhet si asht fundi I dynjase,
S’mjafton nje gjuhe qe thrret vec <<babe e nane>>;
Vashat te me ndihmojne si ne ate rase
Kur mbylli Anfjoni Teben mbare ne shkrep,
Qe fjala ime ngjarjes t’I pergjase.
O frote e keqe, ra ne kete gazep,
Qe ta permend vec kam veshtiresi,
Ma mire te kishit qene ju dhi e sqep!
Kur na u gjetem n’fund te pusit t’zi,
Nen kambet e viganit poshte tue u kredhe,
Edhe te naltin mur po vreja ngri,
M’thirri dikush: <<Kamben ku je tue e hjedhe?
Ec ma ngadale, mos t’shkelesh gabimisht
Krena velleznish, oh, te mjere, ne zgjedhe!>>
U solla e pashe, perballe e njekohesisht
Nen kambe te mija, akull nje liqe, -
Jo porsi uje, si xhami krejt ai isht.
Shtrese ma e dendun asnjehere s’asht nde
Dimnit mbi rrjedhe t’Danojes n’Osterlik,
As ne Tanaj nen qiell acar tane re,
Sikur aty; vete mali Tambernik
Ra t’I kish siper ose Pjetrapani,
As n’zgrip te holle ky xham s’do kish ba <<krik>>.
Si kryet qet zhaba ujit jashte e zani
I kuakjes ndihet, kur cdo nate te thuesh
Korrjet fshatarja andrron qe diten bani,
N’fytyre irnue, ku turpi del per fushe,
Ishin hijet qe vuejshin n’akullnaje,
Dhambet tue krise si sqepin ndo’j kanushe.
Seicila poshte e mbante kryet e saj,
Nga goja cingerima, dhe trishtimi
Nga syte u cfrente, mbyte nder lot rrekaje.
Si kqyra rretheqark, at’here shikimi
Nder kambe me zbriti e pashe dy aq shternguem,
Sa floket bashke ngatrrue u ishin shqimi.
<<Tregoni ju, qe rrini t’perqafuem, -
u thashe, - kush jeni?>>. Qafat tue I kthye,
kah une fytyrat soll’n ata te shuem;
t’ujitun mbrende I kishin ata sy,
lotet nder buze u rrodhen e acarija
ne cas I ngriu, qepallat tue mberthye.
S’ka lloz qe te mbertheje me grremca t’tija
Dy druj ma fort; si sqep tue e perpjeke,
U ndeshen koke per koke ndeze nga menija.
E njani, qe dy veshet ia kish hjeke
Acari I madh, krye ulet zu me thane:
<<C’na vren si ne pasqyre? N’se je tue u rreke
me I njohte keta te dy te mjere kush jane,
dije: ku zbret Bizenco ate lugine
e paten bashke me Albertin, me babane.
Nje barku dolen; mbare ti kete Kaine
Mund ta kerkosh, por s’gjen nje shpirt, jo, ma
Te denje se kta me u fute ne xhelatine;
As ate, qe parzmi e hija e tij u ca
Nga heshta e Artus me vrull tek s’ve;
As Fokacjon; e as kete qe n’qafe m’ka ra
Me ate krye aty e te shikoj s’me le,
Ky quhej Sasol Maskeroni, por
Ne qofsh toskan e din se cili qe.
E qe mos te me bah te flas me zor
Ta dish se qeshe Kamicjon Pacci due,
Karlinin pres te dal ma pak fajtor.>>
Pastaj une pashe fytyra mavijue
Nga t’ftohtit; edhe tash me vijne mornica,
E do me vijne, ate akull tue kujtue.
Ndersa udhtonim ne t’amshuemet ngrica
Drejt qendres, peshat qe I thith unji,
E kruspull une po dridhesha nga rrica,
Per dashje, rast o fat, une nuk e dij,
Por, ja, nder ato krena tue barite,
Shqelm fort I rashe nje shpirti ne turi.
<<Ti pse me vret? – me tha tue qa e brite. –
N’mos erdhe me u hakmarre ma me terbim
Per Montapertin, pse po me merzit?>>
E une: <<Me prit paksa, mesuesi im,
T’I lyp disa sqarime ma te holla,
Pastaj sa t’duesh te ndjeki me nxitim!>>
Prisi qendroi; e shpirtit une iu solla,
Qe shamje e mallkime villte goje:
<<Po kush je ti, qe s’pran tue qitun bolla?>>
<<Thuej ti kush je, - m’u gjegj, - qe neper troje
t’Antenores shqelmon ti krena tjere?
Te ishe I gjalle, kaq fort s’do mund qelloje!>>
<<I gjalle une jam, - I gjegja menjehere, -
qe t’marr shenim ty duhet te vije mire,
ne qofte se don ti emnit me I dhane vlere.>>
E ai ma ktheu: <<Une tjeter kam deshire,
Por hiqmu qafe, koken mos ma caj,
S’asht vendi ky ku shiten lajkat lire!>>
Hijes ia ngjita shi te zverku I saj
E I thashe: <<O po me gjegjesh njitash holle
Ose t’I ckula floket me gjithe rraje!>>
Por ai m’u suell: <<Ti kot je tue u lodhe;
S’do celi goje e asgje nuk te tregoj
Dhe po t’ma bajsh rradaken fare tolle!>>
N’sa flokve une ia kishe ngule me thoj
E I ckulja tufe-e-tufe e fije-fije
Dhe ai koke-ule luronte, nje za ushtoi:
<<Mos brit ashtu, o Boke, se s’te ka hije!
Ti mjaft me nofulla na cave kryet
Edhe pa lehe! C’dreq t’hyni kish ta dije?>>
<<Tashti, - I thashe, nuk kam nevoje me t’pyete,
trathtar I mbrapshte! Do dij cka te tham, po,
ne tjetren bote per ftyren tande t’ndyte!>>
<<Thyej qafen, - tha, - e cka te duesh trego!
Por, n’dalsh kendej, mos rri pa ma permende,
Kete shokun gojecthurun ma kujto!
Qan, se mbas arit t’Frances ai pat rende.
- E pashe ate nga Duera, - ka per t’thane, -
atje ku I mbajne per fresk mkataret mbrende. –
Ne qofte se ty te pyesin ke kish prane,
Thuej afer Bekerine ati’ I kam gjete,
Qe fiorentinet qafes n’sharre I rane.
Ma tej Xhian Soldanieri besoj t’jete
Dhe Geneloni e Tebaldeli rrine,
Dyeret ia celi ky Faences fjete.>>
Na tutje ishim shty n’ate akulline,
Kur pashe une dy te mardhun ne nje grope,
Koken mbi koke si ksula mbi kaptine;
Si hahet nga urija buka cope,
Ashtu ai siper tjetrit iu lshue drejte
Mes truve e qafes, e nuk kish te ngope.
Ma fort Tideu besoj nuk ia ka brejte
Dy tamthat Menalipit nga inati,
Se ky qe I grinte rrashte e tjera krejt.
<<O ti qe shfren siper ketij te ngrati
gjithe ate urrejtje e je tue e lane pa krye,
tregome arsyen, cfare faji ky te pati?
N’se me te drejte, - I thashe, - ti je tue shfrye,
Tue dijte kush jeni e pse keshtu ju gjeta,
Ne boten lart une kam me ta shperblye,
Ne qofte se nuk me thahet gjuha e shkreta.>>

  1. Nxjerr më 22 Gusht 2009 prej forumishqiptar.com, Komedija Hyjnore - Dante Aligieri, plasuar aty nga Veshtrusja më 02-08-2004, 15:20