K. XXVII Rrethi i tetë. - Lugjia e tetë (fundi). - Guido da Montefeltro dhe Bonifaci VIII.[1]

Flaka tashma kish heshte e rrinte shtemet,
Me leje te poetit u largonte
Dhe trupin ma ajo s’e mbante shtrembet,
Kur, ja, nje tjeter mbrapa qe ndriconte
Terhoqe shikimin tone kah maja e saj,
Se ‘I za ne te I turbulluem ushtonte.
Si demi I Siciljes, qe me vaje
T’atij qe e ndertoi ate kafshe per seri
S’pari gjemoi, - qe e drejte me koke ta laje! –
Nga zani bulurinte I atij t’mjeri
Qe mbrende kish e, ndonse baker unji,
T’dukej se demin n’zemer dic e their;
Po n’ate menyre, kah s’gjenin shtek as vi
Me dale jashte flake, dukej flaka vete
Thue murmurinte n’vend te shpirtit t’zi.
Kur fjalet gjeten shtegun e vertete
Ne maje te saj, atbote tue na beza
Si t’ishte gjuhe zu maja me u shkapete.
<<O ti, - tha, - qe t’drejtohem, tue m’u ngja
je krejt lombardas, se une te degjova
kur the <<Istra mund t’shkosh, s’po te pyes ma!>>,
megjithse une me ardhe pak u vonova,
mos u merzit t’qendrosh do kohe me mue;
nuk po merzitem une, - e u pervelova!
Ne qofte se ne kete bote dy sysh verbue
Ke ra tue zbritun nga I ambli dhe
Latin, prej ku t’plote mkatin e kam pru,
Me thuej: Romanjen n’paqe a lufte e le,
Se une jam nga ato male mes Urbini
Dhe kreshtes s’larte ku Tibri rrjedh rreke.>>
Koke-ule veshtroja, se kureshtje m’shtini
Kur prisi im me brryl me preku pake
Tue thane: <<Ti foli, ky asht shpirt latini!>>
E une ia dhashe at’here zanit te pake
Gjegjen, qe e kisha gati, pa vonese:
<<O shpirt, qe rri I fshehun n’gjithe ate flake,
Romanja jote s’qe e as mund te mbese
Ne paqe, se lufta n’shpirt tiranve u vlon,
Por sa per tash ndo’j zjarr s’kam lane une ndeze.
Ravena s’lot, sado qe koha shkon,
Atje shqipja e Polentes po kllocit,
Me flatra deri Cervjen e mbulon.
Ai vend, qe per sa kohe sulmet ka prite
Dhe turre I shtriu francezet la ne gjak,
Nen kthetra t’blera ndodhet ne kete dite;
Malatestini I ri e qeni plak,
Qe vran Montanjen edhe e bane kortar,
Ia kane ngule popllit dhambet si vercak.
Mbi Lamon e Santern asht sundimtar
Luani I vogel mbi te bardhe hapsine,
Qe I ndrron partite nga dimni ne behar.
Qyteti, lumi Sav qe ai lag ine,
Sikur as n’fushe as n’mal vend nuk ka zane,
Here gzon lirine, here vuen nen tiranine.
M’u hap, pra, se kush je due me ma thane,
Sepse as une per ty nuk qeshe I ndryme;
Dhe emni yt per t’mire u ndifte n’ate ane!>>
Si flaka uluroi me za te shqyem
Si e kish zakonin, tue levize te maja
Andej-kendej, leshoi mandej kete fryme:
<<S’do dridhej flaka ime, s’do bezaja,
ne qofte se do ta dija qe n’ate bote
ti kthehesh prap, por mbasi nga hataja
e fundit t’ferrit, nga e tmershmja shqote
nuk doli kush I gjalle te shpetoje zjarri,
turpin pa e drashte, gjegje pa jap te plote.
Shpata dikur, ma vone m’pelqeu litari,
Me te tue dashte me la fajet e mija;
E nuk do t’isha sot shpirt mekatari
Sikur ai Papa I Romes, - e mblofte zija! –
Prap t’mos me fuste n’rrugen mekatare;
Tash do t’I cfaqi gjithe pusite e tija.
Ne kohen kur s’me kishin dalun fare
E mishi e gjaku, qe m’I fali nana,
Luan nuk qeshe, por dhelpen genjeshtare.
Dredhite, shtigjet e fshehta une te tana
I dijta mire, per kete mjeshtri nder t’paret
Jam shque gjithnje e I njohun n’bote u bana.
Por kur nisa te plakem e pashe kjaret
Se koha kishte ardhe edhe per mue
Velat me I ule, me grumbullue litaret.
Cka ‘j here me knaqte, zu me me lendue,
Pendue, vec kishes desha t’I sherbej,
Per pak, I mjeri, qeshe une tu shpetue!
Por Princi I te rijve farisej,
Qe lufte kish aty afer n’Lateran,
E jo me Saracen e me Judej,
Sepse per te anmiku ish kristjan,
Qe kunder Akrit s’shkoi n’beteje mizore
E as treg nuk bani me muhamedan,
S’muer parasysh te larten zyre papnore,
As mue, qe kisha ngjeshun nje litar,
Qe dikur t’lidhte per jete ma skamnore,
Por krejt si Konstantini, kohe ma pare,
N’Sorakt shkoi te Silvestri ta sheronte
Gerbule, keshtu m’thirri ky krenar
T’ia shuej flak’n e lakmise qe e pervelonte
Tue m’lype keshill, por une nuk bana za,
Se e pashe q’ish marrezi cka me kerkonte.
Pastaj me tha: <<Mos te kesh frike asgja,
Qysh tash te zgjidh, por gjejma nje menyre
Ta ndezi Palestrinen flakada.
Une hap e mbyll te qiellit ato dyer,
Une, sic e din, dy celsat kam ne dore,
Qe me I braktise parardhsi pat fytyre.
Me nxiten argumentat madheshtore
Te flas, - ma keq m’u duk n’ate rase t’heshtoj, -
E thashe: <<Prap banma shpirtin bardh si bore
Mbas ketij faj, o Ate, se po mkatnoj:
Premto e fjale mos mbaj! Keshtu tue u rreke
Ne fron do ngadhenosh! Ban si t’kshilloj!>>
Francesku m’erdh te kryet sa pata vdeke,
Por I duel para nje nga djajte e ndyte:
- Me hyn ne hak, kete shpirt, - tha, - me ma preke!
Me shpirtna tjere te zez ky duhet zhyte;
Pse dha dikur keshille me ba mashtrim,
Ketij I ndejta vazhdimisht te kryet.
Jo, nuk ka falje, po nuk pat pendim;
Pendim, etje per keq s’rrijne ne nje vend,
Se ka ketu ne mes nje kundershtim.>>
Frika me zu te gjorin pernjemend
Kur, tue me thane keshtu, ne ferr me solli:
- Ti s’dije se une kam kaq logjike e mend?! -
Me coi para Minosit; ky mbeshtolli
Tete here trupin si shuell me bisht te gjate,
Pastaj, tue e bre me dhambe, kete vendim volli:
- Me flake le te mbulohet pa e zgjate! -
Si e sheh, q’ahere keshtu jam I denuem,
Ndry ne kete zjarr qaj vehten dite e nate!>>
Si tha keshtu, u nis shpirti I mallkuem,
Dhe zjarri nxirrte gjame e psheretime
Majen tue dredhe e rrahe catrafiluem.
Vazhdova bashke me prisin rrugen time
Deri ne harkun tjeter kah lugina,
Ku vuejne per ate cka bane t’zezat mundime
Ata qe mekatnuen tue mbjelle dasina.

  1. Nxjerr më 22 Gusht 2009 prej forumishqiptar.com, Komedija Hyjnore - Dante Aligieri, plasuar aty nga Veshtrusja më 02-08-2004, 15:12