K. XXV Rrethi i tetë. - Lugja e shtatë (fundi). - Kaku. - Pesë fiorentinasit. Metamorfozat.[1]

Hajduti, si mbaroi fjalen e tij,
Munxet qiellit I dha tue brite me grusht:
<<Na, Zot, po t’I perplasi nder turij!>>
Deri gjarpijt m’u ngjane te mire n’ate kusht,
Se njani n’qafe iu hodh, si t’thonte: <<Ah,
Tash n’qofsh I zoti fol, qe t’zuna ngusht!>>
Nje tjeter I kerceu atij nder krahe,
Per trup mbeshtjelle, aq nisi me e shterngue,
Sa ma s’e linin me levize kurrkah.
Pistoje, Pistoje, a s’ban ma mire me u shue,
Mos te te ndihet kurr emen as za?
Dhe t’parve tu nder kobe ua ke shkue!
N’gjithe rrathet e sketerres kah kam ra
S’pashe ndonje shpirt t’I matet t’madhit Zot,
As ate qe n’Tebe u rrzue nga ajo kala.
Iku I mallkuemi, ma nuk foli dot;
Kur nje kentaur ia behu n’ate bregore,
<<ku asht gojlshuemi?>> briti inat-plot.
Marema s’e besoj t’kete kesodore
Gjarpij, sa bolla I pashe atij ne shpine
Deri atje ku I nis pamja njerzore.
Mbi shpatulla, ne zverk ksaj egersine
I rri me krahet hape nje nder dragoj, -
Cdo gja qe ndesh, si zjarr e djeg dhe e ckrin.
<<Ja Kaku, - keshtu prisi me tregoi, -
nen mal te Aventinit, ne nje shpelle,
sa gjakun mbi te zezen toke vershoi!
Me vllazen t’vet tani nuk rri tue u sjelle,
Sepse dredhishtky I rrembeu kopete,
Qe pat hetue se u futen mbrenda thelle;
Prandej ai fund I dha se mbrapshtes jete,
Se u rrah n’mezdrak nga Herkuli I zemruem, -
Qind here I ra, por ndoshta s’ndjeu as dhjete.>>
N’sa per te m’fliste, ai kishte kaluem;
Kur, ja, tre shpirtna nen kambe tona u shtyne,
Per ta as une as prisi s’u kujtuem,
Derisa heshtjen vete ata s’e thyen;
<<kush jeni ju?>> - na briten egersisht,
e na pa fole mbi ta e ngulem syne.
S’I njohta, por sikur ndodh rastesisht
Qe njani shokut tjeter I bezan,
Degjova une je za qe pikerisht
Foli keshtu: <<Cianfen ku e kemi lane?>>
Mesuesit shenje I bana te heshtote,
Gishtin te buzet tue mbeshtetun prane.
Sikur, lexues I dashun, mendja jote
Te mos besoje c’po them, kush nuk cuditet;
Dhe mue, qe pashe, me duket anderr kote.
Me vrejtje po I shikoja; ja, I vervitet
Nje gjarpen me gjashte kambe njanit nga lark,
Me gjoksin rrase per gjoks atij I ngjitet.
Me dy kambet e mesme u kap per bark,
Me kambe te epra krahet ia perfshiu,
Dy faqet ia dhambconte tue lshue jarg,
Me t’fundit mbertheu kofshet edhe shtiu
Ne mes te tyne bishtin per siklet,
Nga pas e gjate kurrizit drejte ia shtriu.
As shermasheku vete jo kurr nuk jet
Kaq I mberthyem per bime, si ajo shkerbe
N’gjymtyre te mekatarit ngjeshun mbet.
Pastaj u shkrine n’shoshojne thue dylle I nxe
Te kishin qene, dy ngjyrat tue bashkue
S’bashku te dy moren nje pamje t’re.
Keshtu perpara flakes shkon tue u shndrrue
Papiri e si I murme bahet ne ngjyre,
Se e bardha vdes , t’zezes e zeze s’I thue.
Dy tjeret po e shikonin ne fytyre
Dhe britshin: <<C’po ndryshon, Anjel, c’te gjeti?
As nje as dy nuk je ma si natyre!>>
Nga dy kokat e tyne nje vec mbeti
Kur dy fytyrat s’bashku u perzine,
N’shoshojne u zhduken gjarpni e shaureti.
Te kater kambet si dy krahe u shtrine,
E kofshe e gjoks e bark, qe pashe ma pare,
U bane gjymtyre qe me te fute cudine.
Asgja nuk mbet nga paraqitja e pare,
S’dukej as dy e as nje ajo figure
E prape, - ngadale zu t’ecte si qyqar.
Sikur capini, qe ne djegagur,
Kur pervlon vapa, gardh ndryshon ngajhere
E si vetime kalon rruges terthuer,
Ashtu m’u duk nje gjarpen, helm e vner,
Qe irnue si kokrra e piperit t’zi
U ngjitej barkut dy mkatarve tjere;
E shi n’ate pjese ku s’pari cdo njeri
E merr ushqimin, thimthin ia verviti,
Pastaj gremise perdhe nder kambe iu shtri.
I theruni e kundroi, por fjale nuk qiti,
Ngri n’kambe ai hapte gojen, thue I vinte
Gjume ose ethesh ish pushtue I ngriti.
Ai gjarpnin, gjarpni ate tue verejte rrinte;
Nga plaga ky, dhe ai nxirrte nga thimthi
Shtellunga tym, e tymi u perzinte.
Lukani nuk m’afrohet as te shqimthi
Kur flet per Sabil-ziun e per Nasidin,
Le te degjoje cka pashe, pra, vetetimthi!
Per Kadm e Aretuze s’e cmoj Ovidin
E smire s’ia kam qe kete ne gjarpen t’gjalle
E ate ne gurre me e shndrrue ne poezi din;
Se dy natyre, tue ndejun balle per balle,
Kurr s’I ndryshoi; po dy te ndryshme trajta
Te shkembejne lande a mund te ndodhi, valle?
Te dy iu neneshtruen normave t’njajta:
Gjarpnit bishti iu nda bige me te shpejte,
Shpirtit kamb’t iu bashkuen, e djathta e e majta.
Iu puqen kambe e kofshe, iu ngjiten dejte
Kaq fort, sa qe shum kohe kalue nuk kishte
E shenje ndamje nder to s’mujshe me vrejte;
Bishti I gjarpnit, ca me dysh sic ishte,
U ba dy kambe si ato qe humbi I pari,
Gjarpni lkure t’bute, lkure t’forte ai tjetri vishte.
Dueret nder sqetlla I hyn atij kobtari,
Dy kambet egersines iu zgjatuen,
N’sa gjatesine e tyne tjetri vdari.
Tash kambet gjarpnit ma s’I hyne ne pune,
Iu shndrruen ne t’fshehten vegel mashkullore,
Dhe veglen tjetrit kambet zavendsuen.
Ndersa nje ngjyre te re tymi perore
U jepte, njani s’kish ma lesh ne krye
Dhe tjetrit koka I bahej leshetore,
I pari u ngrit, kurse tjetri u shkrrye,
Keqyrnin shoqishoqin me inat
E n’ate veshtrim u shndrrojshin sy me sy.
Ai qe u ngrit ia nisi, zgjat e zgjat,
Misht e turinit n’tamtha te drejtoje
E te formoje dy veshet qe s’I pat;
Nga tuli, qe I teproi atij mbi goje,
Bani dicka si hunde, dhe simbas trilli
Buzet sa duhet nisi t’I trashoje.
Tjetri, qe rrij perdhe, zuni mirfilli
Turinin me e zgjatue, n’rrashte futi veshet
Ashtu sic I fut brinat kacamilli.
E gjuha, qe ma pare ish aq e ngjeshet
Dhe fliste, dysh iu nda, n’sa tjetrit llapa
Ca dysh iu mbyll; e u zhduk dhe tymi I shpeshet.
Shpirti kembye n’rreshqanes me t’shpejte hapa
Tue vershellye muer vrapin poshte lugines,
Tjetri me fjale e jarg iu qep permbrapa.
Ne fund u ndal, ia solli egersines
Shpinen e re, tjetrit tue I thane: <<Tash zvare
Le t’hiqet Buozi, ne vend tim, terrines!>>
Keshtu n’te shtaten lugje sa mkatare
Pashe tue u shndrrue; qe tema e veshtire,
Prandej me falni ne s’u shpreha mbare.
Edhe pse syte e mij nuk shihnin mire
Dhe ai shemtim m’kish turbullue te ngartin,
Aq shpejt s’u cduken shpirtnat e peshtire.
Sa mos t’arrij te njoh Pucio Shjankatin;
Ai qe I vetmi nder ata tre shoke,
Qe gja s’pesoi e nuk e cveshi shtatin;
Tjetrin, Gavile, e lave shtrejt me koke!

  1. Nxjerr më 22 Gusht 2009 prej forumishqiptar.com, Komedija Hyjnore - Dante Aligieri, plasuar aty nga Veshtrusja më 29-07-2004, 11:13