Konventa mbi të drejtat e fëmijës (CRC): Dallime mes rishikimesh

percaktuara me ligj. Ndersa, per femijet e moshes 14 deri 18 vjeç duhet te merret

edhe pelqimi i tyre.

rregjistrimin e akteve te gjendjes civile” nr. 5840, date 20.02.1979 ka pesuar nje

ndryshim me Ligjin Nr. 7682, date 9.03.1993 “Per disa ndryshime ne ligje”.

28

mbiemrit, duke treguar dhe shkaqet per kete nderrim, si dhe emrin ose mbiemrin

qe ka zgjedhur. Vendimi per nderimin e emrit ose mbiemrit merret nga Keshilli i

Komunes ose Bashkise dhe i dergohet zyres se gjendjes civile perkatese, e cila ben

ndryshimet e nevojshme ne regjistrin themeltar te shtetasve.

te Familjes, pushojne te gjitha lidhjet qe femija kishte me familjen e tij te origjines

mbas realizimit te biresimit.

femijet, fleta familjare permban emrin, mbiemrin, numrin e identifikimit, seksin,

datelindjen, vendlindjen, atesine, amesine, kombesine dhe gjendjen e raportet

kufizohet vetem tek femijet e lindur nga nje grua e martuar.

C. E drejta e shprehjes (neni 13)

duke shprehur mendimet e tij, duke marre dhe shkembyer informacione

dhe ide.

lirinë e shtypit, gjithashtu garanton lirinë e radiotelevizionit.

sanksionojnë të drejtën e kujtdo për tu informuar për gjendjen e mjedisit dhe

mbrojtjen e tij, të drejtën e arsimit, lirinë e krijimit artistik dhe kërkimit shkencor.

në mënyrë të përgjithshme për respektimin e të drejtave të të miturve.

zyrtare" edhe pse nuk ka dispozitë të veçantë ku të flitet për fëmijët në nenin 2 të

tij bën fjalë se të drejtën për këtë informim e kanë personat fizikë dhe juridikë,

per femijet, qe eshte shume me teper specifike se te rriturit.

29

nepermjet procesit mesimor, i cili parashikon se arsimi ka per mision emancipimin

shpirteror, progresin material dhe zhvillimin social te individit (neni 2). Ajo ç’ka

komunitet, duke i krijuar mundesi te shprehe mendimet e tij dhe te kerkoje e te

marre informacion per kete fushe (neni 12/2).

date 30.06.1999 “Per te drejten e informimit per dokumentet zyrtare”. Ligji nuk ka

dispozita te vecanta per femijet, por nuk shprehet as edhe per perjashtime.

kuptohet cdo person fizik ose juridik, vendas ose i huaj. Gjithashtu, Ligji

parashikon edhe te drejten e ankimit ne rruge administrative dhe gjyqesore, ne rast

te shkeljes te te drejtes se informimit per dokumentet zyrtare.

te, mund te vendosen vetem me ligj per nje interes publik ose per mbrojtjen e te

drejtave te te tjereve. Kufizimi duhet te jete ne perpjestim me gjendjen qe e ka

diktuar ate (neni 17).

të diferencuar sipas moshave të fëmijëve, dhe ndalimin e shfaqjes së filmave për

fëmijët nga 14-18 vjec apo nën 14 vjec në orë të caktuara. Ligji ndalon shfaqjen e

reklamave të cilat mund të ndikojnë në dëmtimin e shëndetit të fëmijëve, shfaqjen

e reklameve me pije alkoolike në duart e fëmijëve apo që të përdoren nga fëmijët.

me karakter edukativ, arsimor, kulturor, argëtues, për forcimin e traditës

kombëtare, mbrojtjes së gjuhës etnike që respekton edhe të drejtat e fëmijëve të

themelore te nje shoqerie demokratike dhe nje nga kushtet baze per perparimin e

saj dhe per zhvillimin e cdo qenieje njerezore.

te programeve dhe te reklamave duke parashikuar dispozita kufizuese ne mbrojtje

te te drejtave te femijeve. Keshtu, sipas Konventes (neni 7), te gjitha sherbimet

se transmetimit dhe te marrjes, ka gjasa qe ata t’i shohin ato.

D. E drejta për informacion të përshtatshëm (neni 17)

shprehjes dhe lirine e shtypit. Gjithashtu, Kushtetuta garanton lirine e radios dhe

te televizionit dhe ndalimin e çensures paraprake te mjeteve te komunikimit (neni

informohet per gjendjen e mjedisit dhe per mbrojtjen e tij (neni 56), te drejten e

arsimimit, lirine e krijimit artistik dhe kerkimit shkencor, etj (neni 57,58).

ne Republiken e Shqiperise” nuk shprehet per nevojat e veçanta te femijeve ne

fushen e mas-medias, por shprehet ne menyre te pergjithshme per respektimin e te

tjerave respektojne dhe te drejtat e femijeve dhe te adoleshenteve, gjuhen dhe

kulturen shqiptare, te drejtat e pakicave kombetare, etj (neni 35,36).

dhena ka licensuar vetem nje televizion privat per femije, JUNIOR TV, i cili

transmeton vetem filma per femije dhe adoleshente, ne bashkepunim me

transmetues satelitore. Ne programet e transmetuesve lokale dhe kombetare

(gjithsej 40), nje vend te rendesishem zene programet e ndryshme per femije.

territorin e Republikes se Shqiperise, numrin e programeve per femije ne nje jave

ne keto televizione si dhe ndarja e tyre sipas tematikes.

Televizionit

Numri i

ne %

Filma

1. TV Shqiptar 3 12 2 7 3

2. TV Klan 2 8 - 4 4

40. Tv Beslidhja 2 6 - 3 3

41. Tv Kristal 2 6 - 2 4

mësimor edukativ dhe informimit në shkollë, sepse ato ndihmojnë për zgjerimin

dhe konsolidimin e njohurive të programeve të lëndëve të ndryshme, si dhe për

formimin e edukatës dhe të shprehive të të lexuarit, përgjithësisht për formimin

kulturor të fëmijëve, në tërësi të brezit të ri.

shkollave, për pasurimin e vazhdueshëm të tyre, si dhe për funksionimin normal të

tyre.

numer i vogel bibliotekash kanë hapësira dhe fonde modeste librash, sidomos në

disa zona rurale. Shkollat 8-vjeçare, që funksionojne bashkë me shkollat e mesme

në qytete kanë biblioteka më të plota, të rregullta dhe funksionale, të sistemuara në

mjedise të përshtatshme.

bashkuara. Këto dy grupe shkollash kanë rregjistruar në vitin 2000 gjithsej 296

biblioteka, me një fond mesatar titujsh prej 833 dhe me një fond të përgjithshëm

prej 819.672 ekzemlarë (copë) librash.

blerjen e librave të reja dhe furnizimin me to të bibliotekave të shkollave. Ky fond

u riaktivizua perseri në vitin 1997 nga Ministria e Arsimit kur miratoi udhëzimin

“Për trajtimin e blerjes së librit artistik për bibliotekat si mjet shkollor”.

gjuhës e të letërsisë si përgjegjës për administrimin e tyre, kundrejt kompensimit

me ulje të normës mësimore në klasë. Kjo parashikohet në “Dispozitat Normative

për Shkollat Publike” të datës 31 Korrik 1996 të Ministrise se Arsimit dhe

Shkences.

perkasin nje grupi etnik, Ligji parashikon shfaqjen e programeve ne gjuhen e

pakicave kombetare qe ndodhen ne Shqiperi, respektimin e gjuhes dhe kultures se

tyre dhe dhenien e informacioneve te veçanta per ta (neni 36,37,68).

kinematografine” parashikojne transmetimin e filmave ne menyre te diferencuar,

sipas moshave, dhe ndalimin e shfaqjes se filmave per femijet nen moshen 14 vjeç

materialet e nevojshme qe synojne te rrisin mireqenien e tij shoqerore, shpirterore

e morale, si dhe shendetin e tij fizik dhe mendor.

mbrojtjen e te miturve, sipas se ciles nuk lejohet te jepen ne radio e televizion

reklama qe nxisin sjellje, te cilat rrezikojne shendetin dhe zhvillimin normal psiqik

jene te tilla qe te shmangin çdo gje qe demton interesat dhe veçantine e moshes se

tyre (neni 56).

si dhe paraqitjen ne reklame me pije alkolike ne duar te femijeve (neni 57).

vazhdueshem dhe te panderprere te te gjithe programeve si ne radio dhe ne

televizion, ka vene ne dispozicion te publikut te gjere nje linje telefoni, faksi dhe email,

pornografine, ose cenimin e dinjitetit ne mediat e ndryshme elektronike.

E. Liria e mendimit, ndërgjegjes dhe fesë (neni 14)

dhe te ndergjegjes dhe garanton lirine e shprehjes se tyre ne jeten publike (neni

10). Gjithashtu, ne Kushtetute parashikohet se liria e ndergjegjes dhe e fese eshte e

shfaqe ato individualisht ose kolektivisht ne publik ose ne jeten private, nepermjet

kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes se riteve.

bashkesi fetare ose ne praktikat e saj, si dhe te beje publike bindjet ose besimin e

tij (neni 24). Pra Kushtetuta kete te drejte ia njeh gjithesecilit, duke mos

perjashtuar dhe kategorine e femijeve.

meqenese arsimi publik eshte laik, nuk lejon propaganden fetare te cilitdo besim

qofte. Ne Shqiperi çeshtja e besimi fetar nuk ka paraqitur probleme edhe per

faktin se per me shume se 20 vjet me radhe besimi fetar ishte i ndaluar.

percaktuar kriteret dhe procedurat e dhenies se lejes per funksionimin e

institucioneve arsimore jopublike dhe te institucioneve arsimore plotesuese

miratimi i prindit, kujdestarit apo i vete nxenesit eshte percaktues. Vendimi nuk

parashikon se per cilen moshe eshte percaktues mendimi i prindit.

krijuar Komiteti Shteteror per Kultet, i cili i paraqet Ministrise se Arsimit dhe

Shkences mendimin e tij lidhur me planin mesimor, programet lendore dhe tekstet

e pjeses jolaike per kerkesat e paraqitura per hapjen e institucioneve arsimore

jopublike ku zhvillohen lende fetare.

prinderit ose kujdestari i tij ne drejtimin dhe edukimin e femijes. Ne kete Kod nuk

parashikohet asgje e veçante per ta drejtuar femijen ne ushtrimin e te drejtes se

besimit fetar, pra mund te konkludohet se femija eshte i lire ne zgjedhjen e besimit

fetar, ndergjegjes etj.

ne ceremonite fetare, ose qe duan te shprehin lirisht bindjet fetare, u krijohen

pengesa ose u ndalohet aktiviteti. Kjo veper perben kundravajtje penale dhe

denohet me gjobe ose me burgim gjer ne nje vit.

karakterizuar nje ndjenje e forte dhe e sinqerte harmonie e cila reflektohet dhe ne

marredheniet ndermjet personave me besime te ndryshme fetare dhe ndermjet

me pare, 50% e besimtareve rezultuan te ishin myslimane, 20% e tyre ortodokse,

20% bektashinj dhe 10% katolike.

kater komuniteteve fetare kryesore, veprojne edhe rreth 62 shoqata te krishtere

Protestante, Evangjeliste, Adventiste, Bahai, Mormone, te ardhura kryesisht nga

Evropa Perendimore dhe SHBA, si dhe shoqata bamirese fetare islamike.

besimit e te ndergjegjes shteti eshte asnjanes, ai njeh barazine e bashkesive fetare

dhe garanton lirine e shprehjes se tyre ne jeten publike (neni 10 i Kushtetutes se

Republikes se Shqiperise).

(neni 18 i Kushtetutes, neni 253 i Kodit Penal). Nxitja e urrejtjes dhe grindjeve

fetare perben veper penale dhe denohet me gjobe ose me burgim gjer ne dhjete

vjet (Kodi Penal, neni 265).

shkaterrimi ose demtimi i objekteve te kultit dhe pengimi i ceremonive fetare,

parashikohen si vepra penale te denueshme.

buxheti i shtetit Institutit te Monumenteve te Kultures per restaurimin dhe

mirembajtjen e objekteve te ndryshme te kultit, jep kontributin e vet nepermjet