Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/8: Dallime mes rishikimesh

<center>'''Planifikimi në mësimdhënie, mësimnxënie dhe vlerësim'''</center>

 

 

 

Mësimdhënia mund të jetë e suksesshme vetëm nëse mësimdhënësi të gjitha këto i planifikon. Pra,suksesi i punës mbështetet vetëm në një planifikim të mirë.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qëllimet arsimore janë synimet e përgjithshme afatgjata që duam të arrijmë në të ardhmen, diçka drejt së cilës duhet të ecim për ta arritur. Qëllimet arsimore lidhen me procesin e përgjithshëm të edukimit. Ato përcaktohen për veprimtarinë tërësore të shkollës, për planet dhe programet mësimore.

 

Objektivat mësimorë janë synime afatshkurtra dhe më konkrete se qëllimet arsimore. Ato janë produkti që shpresohet të demonstrojë nxënësi si rezultat i të nxënit. Objektivat mësimorë formulohen në kuadrin e kontekstit të qëllimeve arsimore, por me synimin që t’i konkretizojnë ato. Objektivat mësimorë janë bazamenti mbi të cilin ngrihet plani i veprimit. Ato janë bazë për vendimet që lidhen me përmbajtjen mësimore, me metodat e mësimdhënies, me përdorimin e mjeteve mësimore, me vlerësimin.

 

Qëllimet janë aspirata të përgjithshme më afat gjata që synohen të arrihen në të ardhmen ( drejtë së cilës duhet ecur).

 

 

Objektivat janë aspirata më afatshkurtra dhe më konkrete se qëllimi. Çka do të arrihet ? Ku do të arrihet ? Si do të arrihet ? A e kemi arrit ?

 

 

Objektivat specifike janë pohime mbi ata se çfarë do të jetë në gjendje të bëjë nxënësinë kushte të caktuara. (Çfarë mund të bëhet konkretisht).

 

 

 

 

 

 

 

 

Njohja: Është riprodhim, përsëritja e emrave , rregullave, definicioneve. Është niveli më i ulët i dijës. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë: përkufizo, përshkruaj, dallo,rendit, emërto etj..

Të kuptuarit: Ështëaftësia për të kapur kuptimin e materialit. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë: shpjego, zgjero, jep përfundime, rishkruaj, përgjithëso…

Zbatimi:Është aftësia për të përdorur materialin e mësuar në situata të reja dhe konkrete. Zbatohen rregulla, metoda, koncepte, parime, ligje teori etj.. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë: Ndrysho, njehso, provo, manipulo, përgatit, prodho, lidh përdor etj..

 

Analiza: Është aftësia për ta copëtuar materialin në pjesë përbërëse. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë: Copëto, ndaj në pjesë, dallo, seleksiono etj..

Sinteza: Është aftësia që të formojë një të tërë duke bashkuar pjesët. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë:Kombino, krijo, harto,, organizo, planifiko, rindërto, risistemo etj..

 

Vlerësimi: Është aftësia për të gjykuar vlerën e një materiali, të mirën e një ideje, motivet e sjelljeve etj.. Foljet që përshkruajnë këtë nivel janë: Konkludo, kritiko, arsyeto.

 

Pra, vlerësimi është proces i mbledhjes sistematike, analizimit dhe interpretimit të informative me qëllim të determinizmit se në çfarë shkalle nxënësi i ka zotëruar objektivat udhëzues. Vlerësimi përmban përshkrimin sasior dhe cilësor, gjykon vlerat dhe meritat, bazohet në matjen objektive, të saktë , të vlefshme, të besueshme.

 

 

Vlerësimi dhe matja në arsim shpesh përdoren në vend të njëra tjetrës, kjo në fakt është gabim, sepse vlerësimi dhe matja nuk janë të njëjta. Shtrohet pyetja: Ç’është matja ? Në fillim pjesëmarrësit reflektojnë rreth pyetjes, ligjëruesi shënon disa nga prezantimet e pjesëmarrësve, pastaj ligjëruesi prezanton disa të dhëna për matjen dhe për mjetet kryesore të matjes, si dhe për dallimet kryesore në mes të nocioneve “matje “ dhe “vlerësim “.

Këto dy nocione nuk janë të njëjta. Përdorimi i pasaktë i tyre mund të qojë në përfundime të pasakta. Matja dhe vlerësimi janë pjesë përbërëse dhe jetësore të veprimtarisë së shkollave bashkëkohore. Kur matim diçka në arsim,atëherë përshkruajmë atë duke e vënë përballë diçkaje të krahasueshme. Ndërsa kur ne vlerësojmë diçka, atëherë ne gjykojmë në vlerat e saj. Pra, vlerësimi nënkupton vendosjen e një vlere gjykimi, sasiore dhe cilësore, bazuar në matje. Kjo do të thotë se vlerësimi si koncept është më i gjerë se sa matja dhe në vete përfshin edhe matjen.

 

Fazat praktike të procesit të vlerësimit. Standardet e vlerësimit

Sipas Daniel Stffebeam, drejtues i Komitetit të Përbashkët për Standardet e Vlerësimit në Arsim, përcaktohen rreth 30 standarde të ndara në katër grupe të mëdha :

 

 

Standardet e vlerësimit shkurt janë: dobia, mundësia, korrektësia, saktësia. Renditja mund të jetë edhe ndryshe. Dhe, së fundi duhet të kuptojmë se:

Vlerësimi nuk ka përfundim. Vlerësimi është ciklik. Vlerësimi është reflektim rreth rezultateve. Vlerësimi shërben për t’i përdorur rezultatet për të përmirësuar të nxënit e nxënësve.

 

Mësimi dallon varësisht nga nevojat e nxënësve. Vlerësimi i mundëson nxënësit të përparojë, ndërsa mësuesit të përshtatë më mirë mësimdhënien. Funksioni kryesor i vlerësimit është të ndihmojë për të kuptuar sa më mirë natyrën dhe cilësinë e çështjes që vlerësohet. Në veçanti funksionet e vlerësimit janë:

 

 

Puna dhe aktiviteti i nxënësve vlerësohet duke u mbështetur në planin dhe programin mësimor, një vlerësim i vetëm mund të përdoret për më tepër se një funksion, sikurse edhe funksione të ndryshme mund të shfrytëzohen e përdoren me më tepër se sa një mënyrë ose metodë vlerësimi.

Kontrolli dhe vlerësimi shkojnë bashkë, paralelisht. Përgjithësisht nuk ndodh që të bësh kontrolle e të mos vlerësosh, ashtu siç ndodh rrallë që të vlerësosh pa bërë kontroll. Në përgjithësi kontrolli ka të bëjë me konstatimin e një gjendje të caktuar, me sigurimin e treguesve të saj, ndërsa vlerësimi ka të bëjë me konkludimin rreth saj, me gjykimin rreth treguesit. Në literaturë rekomandohen gjashtë faza të procesit të vlerësimit:

Kuptimi i problemit të vlerësimit - përcaktimi i objektit të vlerësimit, përcaktimi i audiencave ose të interesuarve, përcaktimi i funksioneve të vlerësimit, përcaktimi i kritereve që do të përdoren për vlerësimin .

Planifikimi i vlerësimit - zbërthimi i çështjes që vlerësohet, caktimi i detyrave të vlerësuesve, përzgjedhja e instrumenteve matës dhe për vrojtim, përcaktimi i kampionit, përzgjedhja e procedurave të analizës së të dhënave, caktimi i një orari veprimesh.

Mbledhja e informacionit - përcaktimi i llojit të informacionit që do të mblidhet, caktimi i burimit të informacionit, caktimi i procedurave dhe i mjeteve për mbledhjen e informacionit, caktimi i personave që do të mbledhin informacionin, caktimi i afatit të mbledhjes së informacionit.

Analiza e të dhënave - caktimi i procedurës së analizës së të dhënave, caktimi i mënyrës së interpretimit të të dhënave

 

Raportimi i rezultateve të vlerësimit - caktimi i audiencës, caktimi i formave të raportimit, caktimi i kohës së raportimit.

Dhënia e rekomandimeve - caktimi i përmbajtjes për përmirësim, caktimi i afateve për përmirësim.

Në praktikën shkollore aplikohen lloje të ndryshme të vlerësimit.

 

Llojet e vlerësimit më të përdorshme që aplikohen në shkollë janë si më poshtë:

Vlerësimi diagnostifikues – përmes këtij vlerësimi identifikohen vështërsitë e të nxënit ose problemet që kanë të bëjnë me të nxënit. Po ashtu përmes vlerësimit diagnostifikues identifikohen anët e dobëta dhe të forta të mësimdhënies , përcaktohen shkaqet e ndryshme të problemeve në mësimnxënie etj ,në mënyrë që të merren masat për përmirësimin dhe avancimin e saj dhe për formulimin e planit për veprim në ndihmë nxënësve..

Vlerësimi formues – përmes këtij vlerësimi synojmë të identifikojmë gabimet, të metat dhe veshtërsitë në punën me nxënës, me qëllim që t’u japim ndihmë. Vlerësimi formues mbikëqyrë ecurinë, procesin, përparimin e nxënësve, mësimdhënësve, siguron informatë kthyese për të sjellë përmirësime. Kontrollon përparimin e nxënies së nxënësve gjatë procesit mësimor, pra kontrollon shkallën e zotërimit të objektivave udhëzues.

Vlerësimi përmbledhës - përcakton arritjet në përfundim të vitit mësimor, në përfundim të programit mësimor. Shërben për të marrë vendime për nxënësit, mësimdhënësit, programet etj. Ka për qëllim notimin dhe certifikimin e nxënësve, gjithashtu siguron informata për të gjykuar përvetësimin e objektivave të lëndës dhe efektëshmerisë së programit mësimor.

Vlerësimi i kontestit – ka për qëllim të përcaktojë kontekstin e shkollës, të klasës, të përshkruajë kushtet dhe rrethanat e punës së shkollës, të identifikojë dhe të vlerësojë nevojat dhe mundësitë në kontekstin e dhënë, ndikimin e tyre në arritjet e nxënësve dhe të shkollës.

Vlerësimi i brendshëm – kryhet nga brenda shkollës, mund të kryhet nga një apo nga disa mësimdhënës, nga drejtues të shkollës. Vlerësimi i brendshëm është më i përshtatshëm për përmbushjen e qëllimeve të vlerësimit formues. Për vlerësimin e brendshëm më gjerësisht do të flasim përmes temës –vlerësimi në klasë.

Vlerësimi jashtëm – quhet vlerësim i jashtëm sepse kryhet nga instutiocionet të veçanta të ngarkuara për vlerësimin në shkollë, për vlerësimin e jashtëm në fund të shkallës së shkollimit, siç është testi i arritëshmerisë, provimet e maturës. Vlerësimin e jashtëm mund ta kryejë MASHT, ZRA, DKA, apo vlerësues të pavarur. Vlerësimi i jashtëm zakonisht përdoret për të përmbushur qëllimet e vlerësimit përmbledhës – sumativ.

Vetëvlerësimi – është proces gjatë të cilit institucioni, shkolla, mësimdhënësi, nxënësi mbledhin informacion për vetën e tyre dhe bëjnë gjykimin e vlerave të tyre. Këtë vlerësim nxënësi e realizon duke krahasuar rezultatet e veta me rezultatet e nxënësve të tjerë, apo duke zgjedhur teknika të ndryshme të vlerësimit. Nëpërmjet vetëvlerësimit nxënësit kanë mundësi që në lidhje me qëllimet e caktuara të mësimit të vlerësojnë veten, arritëshmerinë e tyre. Vetëvlerësimi i bazuar në kritere të drejta, krijon bazë për të motivuar, përmirësuar dhe çmuar më tej arritjet në të nxënit e nxënësve.

* Të përmbushë përgjegjësitë etike dhe ligjore që lidhen me vlerësimin e nxënësve.

 

----

Informacioni “Planifikimi dhe vlerësimi” është i bazuar në projektin e KEDP-së në bashkëveprim me MASHT - Kosovë <br/>