|
'''Koha e konflikteve'''
Gjatë vitit 2000 dhe gjysmëvjetorit të parë të vitit 2001 teritori i komunave të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës ishtë fushefushë e konflikteve të armatosura të ushtrisë dhe policisë nga njëra anë dhe pjestarëve te UÇPMB-s nga ana tjetër. Në përbërje të UÇPMB-s ishte popullata lokale shqipëtare nga të tri komunat dhe pjestarët e saj ishin kryesishtë të rinjët shqipëtarë.Duke marrë parasushë egzistimin e zonës tokësore të sigurisë, në të cilën forcat serbe kanë mundur të hyjnë vetëm më armatim të lehtë, UÇPMB ka vepruar kryesishtë në zonën ku shtrihënshtrihen këto tri komuna. Me kohë UÇPMB ka ariturarritur që të vendosë kontrollin mbi fshatrat të cilat gjendën në zonën tokësore. Situatë e till ka mbetur deri në përfundim të konfliktit.
Pjestarët e UÇPMB-së për herë të parë janë paraqitur në opinjon gjatë varimitvarrimit të vëllezërve të vrarë ShaqipiSaqipi, në fshatin Dobrosin, komuna e Bujanocit, nëmë fund të26 janaritjanarë të vitit 2000. Konfliktet gjatë vitit gjithmonë e më tëpër janë itensifikuar e posaçërisht pas tërheqjës së policisë nga punktëtpikët e kontrollit në fshatrat Luçanë, Konçul dhe Tërnoc i Madhë, më 27. nëntor të vitit 2002.
Sipas të dhënave zyrtare të Minstrisë së punëve të brendëshme të Serbisë, prej datës 10. qershor të vitit 1999 deri më 31. gushtë të vitit 2001, vetëm në teritorin e ZTS-së në drejtim të Kosovës janë vrarë 10 civilë. Prej tyre 5 Serb, 4 Shqipëtar dhe një pjestarë i “nacionaliteteve tjera”. Në të njejtën periudhë janë lenduarlënduar 25 civilë (15 Serb, 8 Shqipëtar dhe dy pjestarë të misionit të KB). Janë zhdukur 43 qytetar (40 Serb dhe 3 Shqipëtar). Ministria e punëve të brendëshme thekson se nga qytetarët e rrëmbuer dy janë të vrarë, një ka aritur të ikë, 36 janë liruar, ndërsa fati i katër të tjerve nuk dihët. MPB ka deklaruar se janë vrarë 24 pjestarë të MPB dhe UJ, 78 janë të lenduarlënduar, dhe dy janë të kidnapuar.
Përfaqësuesit e Trupit Koordinusë të qeverisë republikane dhe federative flasin për 724 sulme të armatosura dhe provokime nga ana e UÇPMB-së në periudhën prej 16 dhjetorit të vitit 2002 deri më 16. dhjetor të vitit 2001. Sipas këtij burimi, në periudhën e njëjtë janë vrarë 19 persona
( 7 policë, 6 ushtarë dhe 6 qytetarë), janë lenduar 49 ( 21 policë 16 ushtarë dhe 12 qytetarë), ndërsa janë kidnapuar 28 persona. Të gjithë të rrëmbyerit janë liruar më vonë.
Sipas të dhënavë të eprorëve të ministrisë së punëve të brendëshme të Serbisë katër të rëmbyeritrrëmbyerit, fati i të cilëve nuk dihët, janë Serb: Vlada Miletiq (81) dhe Persa Miletiq (56) nga Tërnoci i Vogël, Goran Stankoviq (19) nga Rakovci dhe Zoran Tomiq (26) nga Lopardnica. Goran Stankoviqi dhe Zoran Tomiqi me 14 gushtë të vitit 2000 janë rembyer, në rajonin e Kosovës e jo në rajonin e vezhguarvëzhguar.
Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc ka shenimeshënime se gjatë vitit 2000 gjatë konflikteve janë vrarë 9 pjestarë të UÇPMB-së, janë vrarë 11 shqipëtar dhe janë rembyerrrembyer 5 qytetar ( dy Shqipëtar dhe tre Serb). Reth 150 Shqipëtar këtij Këshilli i a ka dhënë deshmitë e tyre për keqtrajtimët nga ana e policisë dhe ushtrisë.
FDH ka konstatuar se në këtë periudhë ka patur shkelje serioze të të drejtave të njeriut. Këto si dhe luftimët kanë krijuar ndjenjën e frikës dhe të pasigurisë tek të tri bashkësitë etnike, gjë që është ende prezente. Prandaj Fondi konsideron që për normalizimin e situatës dhe kthimin e besimit reciprok është e domosdoshme që organët shtetërore në Serbi të zbatojnë hetimët objektive të cilat kanë të bëjnë me shkeljen e të drejtave të njeriut në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë në të kaluarën. Gjithashtu Fondi konsideron se edhe organët gjygjësore duhët të ofrojnë mbrojtje efikase viktimave të torturës, diskriminimit dhe mbrojtjen me rastin e shkeljës të së drejtës në pronë.
'''Vrasja e vëllazërve Saqipi'''
Vëllazërit Shaip (1969) dhe Isa (1964) Saqipi janë të vrarë në dalje të fshatit Dobrosin, komuna e Bujanocit me 26. janar të vitit 2000. Babai i tyre Saqip Saqipi, ie a ka përshkruar ngjarjen hulumtuesit të FDH kështu:
Atë ditë ka qenë borë e madhe. SSë bashku me djemë jamë nisë atë ditë në mal për të marrë dru. Duke marrë parasyshë se punoi në ekonomi pyjore, jemi ndarë në dalje të fshatit. Ata kanë vazhduar drejtë me traktor, gjatë rrugës e cila shpie për në Luçan. Në këmbë kanë patur qizme dhe me veti sharrën motorike. Unë kamë shkuar në të djathtë. Pas sa kohe ndigjova të shtënë nga drejtimi i kufirit me Kosovë, dhe pak më vonë edhe të shtënështënat tetë cilat u ndigjuandëgjuan nga drejtimi në të cilin Isaishin Isai dhe Shaipi thanë se po shkoinshkon. U nisa në atë drejtim, por në nji çast i pashë 7-8 policë të cilët vinin nga ai drejtim. Kjo më frikësoi, dhe në mënyrë të padukshme, që të mos më vërejn, shkova në shtëpi, e cila gjindët në hyrje të fshatit. E thirathirra së pari, kryetarin e KK Bujanoc, z-ri Stojança Arsiqin, më të cilin kamë raporte të mira. I tregova se çka ndëgjova dhe pashë, dhe se djemtë e mi janë atje dhe se frigohëm për ta. Pastaj e ftova dhe SPB-në në Bujanoc. KujdëstariKujdëstarin i cili mu lajmërua, pasi morri vesh për çka bëhët fjalë, tha :
“ Dhe duhët të gjithëve me ju vra”.
Trypat e djemve të vetë, me numër të madhë të plagëve tejshpuese me armë zjarri, Saqipi i kakan gjetur të hedhur mbi kupën e traktorit në mal afër rrugës Luçanë- Dobrosin, Gumat në traktorë kanë qenë të shpërthyera. Adem Rashiti kryetar i bashkësisë Lokale Dobrosin, ka thënë se policët kanë biseduar atë ditë me tetë për borgjëtborxhet e rrymës, dhe sëse kanë kërkuar që të gjithë banorët ti kryejnë borgjëtborxhet e veta. Kur u ndigjuandëgjua e shtënë nga drejtimi i Kosovës, policët u kthyen prapa ka Bujanoci.
Sipas të dhënave të trupit Koordinues, vëllazërit Saqipi janë “ qytetarë të cilit kanë pësuar nga sulmët teroriste “ 26. janar të vitit 2000:
“ më 26.01.të vitit 2000 rethrreth orës 13.15 në fshatin Dobrosin, komuna Bujanoc, teroristëtterroristët shqipëtar e kryen sulmin me pushkomitraleza, snajper dhe me armë tjera automatike në patrollën e policiosë. Polici Zharko Guberiniq (1969) është lënduar lehtë.”
Në varrim të vëllazërve të vrarë, i cili është mbajtur katër ditë më vonë, për herë të parë janë paraçiturparaqitur publikishtë pjestarët e Ushtrisë Çlirimtare për Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje
FDH konsideron se, në bazë të komunikatës sesë trupit Koordinues, mund të konkludohët se është e njohur patrolla e policisë e cila ka qenë në reoninrajonin e Dobrosinit me 26.janar, është e nevojshme që të mbyllën hetimet për këtë rast dhe të denohën kryesitkryersit.
'''Rrëmbimi dhe zhdukja e Nebih Nuhiut'''
'''Vrasja e Bahri Musliut dhe Destan Adilit'''
''Bahri Musliu'' (1961 ) nga VrabanaVërbani i Bujanocit, është gjetur i vdekur me 13. mars të vitit 2000 në afersiafërsi të fshatit serb Levosojë të komunës së Bujanocit. MPB më rastin e vrasjës kumtoi “ është gjetur trupi i MusliBahri BariutMusliut të cilin e vranë teroristëtterroristët shqipëtar me armë zjari në afersi të fshatit Levosajë” 49 vrasjës deklaroi që “ është gjetur kufoma e Bahri Musliut të cilin e kanë vra tëroristët Shqipëtarë më armë zjarri në afersiafërsi të fshatit Levosojë".”
''Destan Adili'' (1964 ), nga Tërnoci i Madhë, është gjetur i vdekur më 13. prill të vitit 2000 në rrugë Ternoc i Madhë – Breznicë. Familja tregon se është kthyer nga rruga ( është marrë me tregti). Pasi familja kerkoikërkoi që të bëhënbëhen hetimëthetimet, prokuroria publike e Qarkut në Vrajë e informoi familjen Adili që “ pas grumbullimit të informatave të nevojshme e morrimori vendimin qe mos të ngritët procedura penale”. Familja në të njejtën kohë është e informuar për mundësinë ngritjës së procedurës kundëer kryesit të njohur të veprës penale të vrasjës. “
'''Zhdukja e serbëve të vetëm nga Tërnovci i Vogël'''
'''Vrasja e Ridvan Qazimit'''
Ridvan Qazimi (1964), i njohur si komandant Leshi ishte një nga përfaqësuesit e UÇPMB-së, i inkuadruar në mënyrë direkte në bisedimet me përfaqësuesit e Qeverisë në fillim të vitit 200l. Vrasja e tij më 24 maj 200l ende nuk është ndriçuar. Sipas të dhënave qe i kemi në dispozicion, ai është vrarë me të shtëna nga snajperi në vendin Guri Gat mbi fshatin Lluçan, kur arriti në këtë vend me tre bashkëluftëtarët e tij. Xhipi i tij është gjetur i shoshitur me 20 të shtëna. Sipas pohimeve të kryetarit të organit Koordinues Nebojsha Qoviq, Qazimi humbi jetën “në shkëmbim klasik të zjarrit”, derisa zëdhënësi i qendres për informim të Qeverise vlerësoi se me këtë rast “fjala është për qërim hesapesh ndermjet ekstremistëve shqipëtarë në Tërnoc të Madh. Jonuz Musliu, kryetar i këshillit politik të UÇPMB-së ka deklaruar se Qazimin “e kanë vrarë snajperistët serb në prani të shefit të zyrës sesë Natos për Jugosllavi, Shon Saliven”. KFOR-i i ka demantuar këto të thëna.
| 