Vitviteja/Naim Frashëri: Dallime mes rishikimesh

__NOTOC__

{|border="2" align=left cellspacing="0" cellpadding="4" rules="all" width="100%" style="margin:2px 0 0em 0em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:100%; empty-cells:show"

|colspan="2" align=center style="background:#778899; color:white"|'''Naimi \ Naim Frashëri \ Naim Beu Frashëri \ Naim Bujar Frashëri'''

[[/Artikuj|Artikuj për Naimin dhe vepren e tij]]

;Dëftime për projekte jashtë projektit "Wiki Libra" <hr>

|-

|colspan="2" align=center style="background:#dcdcdc;"|{{Në|Naim Frashëri}}</small>'''

|}

 

{{NëEn|1846}}

* Lindet në Frashër më 25 maj, si fëmijë i katërt, binjak, i {{w|Halid Frashëri|Halid Frashërit}} dhe i Emine Mytevelit. I vëllai binjak vdes gjatë lindjes. <ref name=RQ>Sipas ''Kronologjia e jetës'' në '''Porosia e madhe''' nga [[w:Rexhep Qosja|Rexhep Qosja]].</ref>

 

{{NëEn|1855}}

* Merr mësime te hoxha i fshatit. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1857}}

* I ati, Halidi dhe i vëllai i madh, {{w|Abdyl Frashëri|Abdyli}}, punojnë në {{w|Janina|Janinë}}, për t´ia, siguruar, ashtu, jetesë familjes në Frashër. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1860}}

* I vdes i ati, Halidi, në Janinë. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1862}}

* Në moshën 48 vjeçare i vdes e ëma, Emineja, në Frashër. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1865}}

* I vëllai i madh, Abdyli, që ishte zot shtëpie, i shpërngul edhe të vëllëzërit në Janinë. <ref name=RQ />

* I fillon mësimet në gjimazin e njohur, gjashtëvjeçar, të {{w|Zosimea|Zosimeajve}}, në Janinë. {{w|pesishtja|Persishten}}, {{w|arabishtja|arabishten}} dhe {{w|turqishtja|turqishten}} vazhdon t˙i mësojë te dy myderizë të njohur të Janinës. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1866}} dhe {{NëEn|1870}}

* Mëson mirë {{w|greqishtja e vjetër|greqishten e vjetër}}, {{w|greqishtaja e re|greqishten e re}}, {{w|latinishtja|latinishten}} dhe {{w|frengjishtja|frengjishten}}. <ref name=RQ />

* Lexon shumë, sidomos, veprat e krijuesve të mëdhenj të letërsisë së vjetër greke dhe romake, të Rilindjes italiane, të {{w|Iluminizmi|Iluminizmit}} dhe të {{w|Romantizmi|Romantizmit}}. Lexon letërsinë persiane, arabe dhe turke. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1871}}

* Pas mbarimit të gjimnazit të Zosimeajve, në Janinë, shkon në {{w|Stamboll|Stamboll}} ku mbetet rreth 8 muaj, i zënë me punë të nënpunësitnë Drejtorinë e Shtypit. <ref name=RQ />

* E shkruan dhe e boton ''Gramatikën e persishtes sipas metodës së re''. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1872}}

* Për shkakë të sëmundjes, që e shqetson gjithnjë e më shumë, kthehet në Janinë, ku i kalon dy vjet i pa zënë në punë shteti. Me shpresë se do t´i përmirësohet sadopak gjendja shëndetsore del shpesh në gjueti. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1873}}

* Shkruan vjersha në gjuhën persishte. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1874}}

* Punon si drejtor Dogane në {{w|Saranda|Sarandë}}. Edhe këtu del shpesh në gjueti duke shpresuar se, ashtu, do t´i përmirësohet shëndeti. <ref name=RQ />

* E përjeton rëndë burgosjen e Hasan Tahsinit pas shqiptimit të mendimeve atdhetare gjatë një riti fetarë në {{w|Delvina|Delvinë}}: "''Ne jemi një komb i veçantë, kemi një gjuhë tonë të veçantë, andaj duhet të jetojmë në vete si edhe të tjerët. Ne jetojmë në një godinë të prishur. Që të mos na zënë brenda duhet të dalim prej saj''". <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1875}}

* Punët e Doganës, në Sarandë, i shkojnë aq mirë sa i vëllai, Tahsini, thotë se një ditë do të bëhet {{w|kajmekami|kajmekam}} (nënpërfekt) i ndonjë lagjeje të Stambollit. <ref name=RQ />

* I vëllai i vogël, {{w|Sami Frashëri|Samiu}}, kthehet prej {{w|Tripoli|Tripoli}}t ku, për disa muaj, kishte qenë i {{w|syrgjynosja|syrgjynosur}}. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1876}}

* Rreth 6 muaj qëndron për shërim të shiatikut në {{w|Ilixhat e Badenit|Ilixhat e Badenit}}. <ref name=RQ />

* I vëllai i madh, Abdyl Frashëri, zgjidhet deputet i Janinës në {{w|parlamentin osman|parlamentin osman}}. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1877}}

* Bashkë me të vëllezërit, Abdylin dhe Tahsinin, prej Sarandës nëpër {{w|korfuzi|Korfuz}}, shkon në Janinë. <ref name=RQ />

* I vdes, prej tuberkulozit, edhe vëllai tjetër, Tahsini. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1878}}

* Me të vëllëzërit me të cilët takohet në Sarandë dhe në Janinë, më së shpeshti kuvedojnë rreth shkrimeve për Shqipërin dhe shqiptarët në shtypin e huaj dhe, në përgjithësi, për fatin e Shqipërisë në politikën evropiane. <ref name=RQ />

* Merr pjesë edhe në Kuvendin e Janinës të degëve jugore të lidhjes së Prizrenit, që e thërret i vëllai Abdyli, në të cilin bisedohet për krijimin e një vilajeti shqiptar. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1879}}

* Në fillim të vitit gjendet në Janinë. <ref name=RQ />

* I përcjell me kujdes të veçantë ngjarjet politike në Evropë. Lexon shumë. Gjithënjë e më i interesuar për mendimin filozofik dhe për përparimin e shkencës në botë. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1880}}

* Shkruan poemën e shkurtër ''Shqipëria'', e cila disa vjet do të qarkullojë e pabotuar në Shqipëri dhe ndër shqiptarët në {{w|Mërgata shqiptare|botën e huaj}}. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1881}}

* I vdes e bija, Nerqezja. Shkruan vjershën ''Mbi Kufomën e bijës së vetme'', në të cilën me pikëllim të madh e paraqet vdekjen e Nerqezes. <ref name=RQ />

* Ndihet i vetmuar për shkakë të ndarjes nga të vëllezërit, që jetojnë në Stamboll. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1882}}

* Me familjen e vet dhe të vëllait, Abdylit, shpërngulet përgjithmonë në Stamboll, ku do të jetojë deri në vdekje. <ref name=RQ />

* Ndërmjetëson për dhënjen e lejes për botimin e një reviste kulturore në gjuhën shqipe, në Stamboll, e cila do të fillojë të botohet dy vjet më vonë, më 1884, me titullin ''{{w|revista Drita|Drita}}''. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1884}}

* Nxjerr lejen për botimin e revistës kulturore ''Drita'', e cila, pas disa numrash, do të titullohet ''{{w|revista Dituria|Dituria}}''. <ref name=RQ />

* Me urdhërin e sulltanit, të vëllain, Abdyl Frashërin, të burgosur në Prizren, e dërgojnë me familje në {{w|Balikesir|Balikesir}} e, pastaj, në {{w|Bandirma|Bandirma}} të {{w|Anadolli|Anadollit}}, ku mbetet i burgosur dy vjet. Lexon shumë dhe shkruan, tani, vetëm në gjuhën shqipe. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1886}}

* Boton poemën atdhetare, ''Bagëti e Bujqësija'', Boton edhe një sërë veprash mësimore-shkollore në shtypshkronjën e shqiptarëve në Bukureshtë. Veprat e tij botohen me mjetet e Shoqërisë së shqiptarëve të Bukureshit ''Drita'', e cila sikundër revista shqipe e Stambollit, më vonë do të quhet ''Dituria''. <ref name=RQ />

* I keqësonn mardhëniet me {{w|Jani Vreto|Jani Vreton}} për shkak të ndryshimeve që ai, si lektor dhe korrektor, bën në drejtëshkrimin e veprave të tij. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1887}}

* Letrat që me të vëllain, Samiun, ia shkruajnë {{w|Visar Dodani|Visar Dodanit}}, në Bukuresht, tregojnë se sa shumë interesohet për punën e Shoqërisë së shqiptarëve të Bukureshtit, për punët e shtypshkronjës së saj, për dërgimin e librave në Shqipëri për nevojat e shkollës së posahapur shqipe të {{w|Korça|Korçës}} dhe për çëstje tjera arsimore, kulturore dhe politike. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1888}}

* Boton përmbledhjen e vjershave lirike ''Luletë e Verësë''. Fillon të shkruajë ''Istorinë e Skënderbeut''. <ref name=RQ />

* Bën përpjekje për çeljen e një shkolle të re shqipe në {{w|Përmeti|Përmet}}. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1890}}

* Ndezja e mushkërive e shtrin më tepër se dy muaj në shtart. <ref name=RQ />

* Ndërmjetëson që një shqiptarë nga Frashëri të emrohet drejtorë i arsimit në qendrën e vilajetit në {{w|Manastiri|Manastir}}. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1892}}

* I vdes i vëllai i madh, Abdyli. <ref name=RQ />

* Veprat e botuara i kanë krijuar {{w|Popullarizimi|popullorësi}} të madhe ndër shqiptarët. Është njëri nga shqiptarët më të dashur dhe më të nderuar të kohës. Në festen e shkollës në të cilën u dorëzohen diplomat vajzave shqiptare, mësueses së ardhëshme, {{w|Sevasti Qiriazi|Sevasti Qiriazi}}, i thotë sa vijon: ''"Të gjitha ato çupa e gra që do të vijnë nën hijen tënde i frymëzo me ideallë të nalta e të vërteta, që të harrijnë një qytetërim të vërtetë, edhe kështu t'a bëjmë edhe brezin tonë të pushtojë gjith ato virtute dashurie, vëllazërije, atëdhetarije dhe bashkimi që karakterizonin kohërat e Skënderbeut"''. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1895}}

* Për shkak të keqsimit të tuberkulozit të grukës mbetet rreth 3 muaj në shtart. <ref name=RQ />

* Në greqishte boton poemën ''Dashuria (O eros)''. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1896}}

* Në letrën që ia çon {{w|Vasil Terpo|Vasil Terpos}}, në Bukuresht, nuk përkrah përpjekjet për botimin e ''Fjalorit të gjuhës shqipe'' të Konstadin Kristoforidhit, për të cilin ka krijuar mendim të gabuar: ''"ka marr ca fjalë këtu-këtej nga një rradhua që ka bërë Hahni po s'i ka as me rradhë, as të shumta"''. Fletë për një fjalor të shqipes që e punojnë ai dhe i vëllai, Samiu: ''"Ne e kemi zën'edhe Fjalëtoren'e po e bëjmë, s'duam'as pag'as gjë, po si të mbarohenë ato që kini aty, vjen edhe ajo, se çdo mizë s'bën mjaltë"''. <ref name=RQ />

* Sëmundjet e rëndojnë aq shumë sa që nuk është në gjendje më të shkruajë. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1897}}

* Në revistën ''{{w|revista Albania|Albania}}'' e riboton vjershën ''Nga dolli shqipëtari'', por tani me titull të ri: ''Pellazgët-Shqipëtarët''. <ref name=RQ />

* I vijnë gjithnjë e më shumë {{w|mysafiri|mysafirë}} që ta shohi dhe ta dëgjojnë fjalën e tij. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1898}}

* I shkruan letër {{w|Murat Toptanit}}, që kishte për grua vajzën e të vëllait, Abdylit, në të cilën, përpos të tjerash, e qorton pse kishte shkuar në Bruksel për t'u takuar me {{w|Faik Konica|Faik Konicën}}. ''"Ai - shkruan për të - është një eruidt e sidomos kundërshtarë i rrugës sonë. Dihet se ai shërben një qëllimi të dëmshm, që synon shembjen e punëve të kryera këto jëzet vjet"''. <ref name=RQ />

* Është i sëmurë rëndë. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1899}}

* Shqipëtarët e Stambollit, të kolonive të tjera shqiptare dhe të atdheut e përcjellin me shqetësim gjendjen e tij gjithnjë e më të rëndë shëndetsore. <ref name=RQ />

 

{{NëEn|1900}}

* Vdes në mëgjesin e 19 tetorit, në Stamboll. <ref name=RQ />

* E varrosin në {{w|Merdyvengoj|Merdyvengoj}}, <ref name=RQ /> në përcjelljen e më shumë se 300 vetëve, të krishterë e mysliman. <ref>{{Në|Faik Konica|Faik Konica}}; : Faik Konica '''Vepra 1''', N.B."RILINDJA" f.221-222</ref>

 

* 23 gusht 1901 : [[Hipi Zhdripi i Gjuhës/Kro315|Lkeni i Hasit]] shkruan poezin e titulluar ''Naim Bujar Frashërit''<ref><tt>Gjeçovi VEPRA 2, RILINDJA - Redaksia e botimeve, Prishtinë 1985. fq.238-239</tt></ref>([[Hipi Zhdripi i Gjuhës/Kro315/Poezi#Naim Bujar Frashërit|poezia në fjalë]]).

* 1901 Faik Konica shkruan mbi portretin e Naim Frashërit ([[Hipi Zhdripi i Gjuhës/Kro320/Vepra 1/Naim H. Frashëri|përmbajtja e shkresës]])

 

* Gjitha lidhjet (fjalët në të kaltërt) brenda tabelës lidhen me fleta të amëzës [[w:|sq:Wikipedia]]</small>

* Fjalorthi i kronologjisë dhe lidhje me Enciklopedin [[w:|sq:Wikipedia]]

<references />

* [http://www.youtube.com/watch?v=7uFqluChdLE Fjalët e qiriut] - Video copë - recitim

{{Kronologjia nga 1440 deri më 1940-të}}