|
== Deklarimi i tipit të dokumentit ==
Gjuha HTML, edhe pse është më e njohura, ajo është vetëm një anëtare e familjes së gjuhëve të veçuarashenjave të shenjaveveçuara. Gjuha HTML-ja ka një histori të gjatë të zhvillimin të vetë. dhePër përtë këtëveçuar arsyekulmet disae pikakëtyre tëzhvillimeve kulmit të këtij zhvillimiarsye janë emërtuara si versione apo varante të gjuhës. Me deklarimin e tipit të dokumentit caktohet se cila gjuhë dhe në cili version është gjuhë e dokumentit. Produktet softuer, si bije fjala shfletuesit, orientohet në këto të dhëna për leximin dhe veprimin e më tejshëm tëme dokumentitdokumentin.
Rregullat përe gjuhës HTML janë formuluar me ndihmën e SGML-së, rregullat për gjuhën XHTML me ndihmën e XML-së. Sipas rregullave të gjuhëve të veçuara të shenjave, të bazuara në SGML-së ose të XML-së, një regjistër HTML ose XHTML është regjistër '''me vlerë''' ('''valid''') nëse ka të dhënat për tipin e caktuar të dokumentit dhe që teksti i burimit të ati dokumenti i përmbahet saktësisht rregullave të tipit për të cilin është deklaruar. Sepse pas çdo deklarimi të tipit të dokumentit qëndron një '''lloj i caktuar i dokumentit''' i '''Përkufizuar (DTD)'''. Edhe për gjuhën HTML ka përkufizime të tilla për tipat e dokumenteve. NëMë këto përkufizime janë të rregulluara se cilat elemente mund të ketë dokumenti i tipit HTML, cilat elemente mund të përdoren brenda pjesëve të caktuara, cilat atribut në cilat element, a është i detyrueshëm shënimi i vlerave për atributin apo sipas zgjedhjes së lirë, etj.
Si fillestar në gjuhën HTML, përfytyrimi për mundimet që bëhen për këto zhvillime janë në mjegull. Mirëpo po me këto zhvillime për tipin e dokumenteve d.m.th me ndihmën e këtyre rregullave për gjuhët e shenjave, si gjuha HTML-ja, është krijuar baza e programeve për të dhënaat'dhëna. Po thuaj se secili produkt i souftuerit është i paisur me këtokëso lloj deklarimesh. Kështu, në bazë të marrëveshjeve dhe respektimit të tyre, mund të prodhohen produkte të pa varura por që mund të komunikojnë njëri me tjetrin. Ndërsa në anën tjetër, pengohet shpërbërja e gjuhës në dialekte të pafundshme. Është po sikur se te gjuhët natyrore që flasin njerëzit. Pa disa rregulla, ''drejtshkrimi'' i një gjuhë të shkruar me kalimin e kohës do të shpërbëhejshpartallohet aq shumë sa që më askush nuk do të ishte në gjendje të kuptonte se ç'farë kuptimi ka teksti.
:''';Shembull i deklarimit të një tipi të dokumentit''':
<pre>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
</pre>
:''';Shpjegim''':
ShënimiShkrimi i deklarimit të tipit të dokumentit bëhet në fillim të regjistrit HTML, para tagut udhëheqës <code><nowiki><html></nowiki></code> dhe atë me germa të mëdha po si në shembull. Pas kllapës së parë, shënohetshkruhet shprehja <code>DOCTYPE HTML PUBLIC</code> e cila d.m.thtregon se bëhet fjalë për përkufizime të botuara '''HTML-DTD'''. Pjesa tjetër nën thonjëza, duhet kuptuar si vijon:
<code>W3C</code> është botuesi i DTD-së, pra konsoriumikëshilli W3W3C. E dhëna si <code>DTD HTML 4.01 Transitional</code> d.m.th se regjistri përdorë tipin e dokumenteve "HTML" dhe atë në versionin e gjuhës 4. dhe variantin "Transitional". Copa <code>EN</code> është shkurtesë dhe qëndron për gjuhën e cila në këtë rast është gjuha angleze. Kjo eE dhënë e fundit është për gjuhën natyrore sipas të cilës janë emërtuar elementet, atributet e tagët dhe nuk ka të bëjë me përmbajtjen e regjistrit. Për këtë arsye, gjithnjë duhet përdorur <code>EN</code>, pasi që emrat dhe përkufizimet e elementeve dhe atributeve tënë gjuhën HTML-së janë të bazuar në gjuhën angleze. Vizat thyese duhet shënuarshkruar si në shembullin e më lartë.
Më tej, deklarimi i tipit të dokumentit ka edhe adresën e përkufizimeve të tipit të dokumentit (DTD). Shënimi i të dhënave për adresën nuk është i domosdoshëm. Shënim i deklarimit si:
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN">
</pre>
është i lejueshëm dhe i mjaftueshëm. Nëpërmjet shënimeve për adresën, produkti i softuerit mund të lidhet me adresën dhe të "shikoj" rregullat. Mirëpo shumica e shfletuesve në treg, për HTML nuk e bëjnë këtë, sepse tipat dominuese veç se janë të kapura në ata shfletues. Për deri sa përdoruesi qarkullon me këta shfletues në internet, këta hasin në forma të vrazhda të strukturave dhe janë të përgatitur që përdoruesit të tyre të ju paraqesin në ekrane pa gabime të shumta por me dallime dhe shmangie. Ndërsa rregulla e dëshiruar nga shfletuesit është që kur këta të hasin në parregullsi të ndërpresin interpretimin. TeTek dokumentet XHTML, [[#Parësi i HTML-së|Parësi]] në rast të thyerjes së rregullave ndalon veprimin e më tejshëm dhe në vend të fletës së uebit në dritare paraqet lajmërimin për gabim ashtu që dokumenti nuk është i vlershëm (valide). Kështu është së paku te fletët XHTML me tipat {{HTML|MIME}}''Mime <code>application/xhtml+xml</code>''.
===Varianti "Strict" për HTML===
"http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
</pre>
Këto të dhëna përdoren në rastë se në dokumen nuk përdoren disa elemente dhe atribute të caktuara sipas disa mësimeve. Zakonisht këto elemente zëvendësohen me mundësi tjera (para së gjithash me "{{HTML|Stylesheets}}"). Ndër të tjera, hijesimi i elementeve tek variantet e rrepta kërkon strukturë të pastër të formulimit. Kështu për shembull në këto variante nuk është i lejuar bije fjala futja e tekstit të thjeshtë në mes të <code><body></code> dhe <code></body></code>. Çdo pjesë e përmbajtjes së shënuarshkruar duhet të qëndrojë brenda të ashtuquajturit ''bllok të elementit''. P.sh Titujt, paragrafët, tabelat etj.
===Varianti "Transitional" për HTML===
<pre>
"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
</pre>
Këto të dhëna bëhen kur në dokument përdoren elemente dhe atribute që janë jashtë variantit "Strict". Te ky variant nuk kërkohet respektimi i rreptë i rregullave. Sipas këtij varianti është e lejuar bije fjala që në mes të <code><nowiki><body></nowiki></code> dhe <code><nowiki></body></nowiki></code>, jashtë bllokut të elementeve të futen "tekste lakuriqe". Po ashtu ky variant zbatohet kur {{HTML|Përkufizimilidhjet dhee formësimi i lidhjeve|lidhjet}}dëftuara shfrytëzojnë atribute <code>target</code>, p.sh për orientim korrekt të bashkësive të dritareve {{HTML|''Framesets}}''.
===Varianti "Frameset" për HTML===
"http://www.w3.org/TR/html4/frameset.dtd">
</pre>
Këto të dhëna janë paramenduarparaparë për regjistra të veçantë HTML, në të cilët janë përkufizuar bashkësitë e dritareve ''Farmsets''. Për këtë shiko pjesën {{HTML|Përkufizimi për Framers dhe Framesets}}.
===Deklarimi i tipit përkatës për dokumentet XHTML===
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-frameset.dtd">
</pre>
Edhe për xHTMgjuhën XHTM 1.0 ka variante "Strict", "Transitional" dhe "Frameset". Në fillim të deklarimit të tipit të dokumentit me shkronja '''të vogla''' shkruhet "html" dhe në pjesën e mesme te Versioni 1.0 i XHTM, duhet shënuar <code>XHTML 1.0</code>. Po ashtu edhe ueb-adresa në rrjetë për përkufizimet DTD dallon nga ajo tepër dokumentet HTML-ja.
Ekziston edhe një version (1.1) i gjuhës XHTML, organizimi i brendëshem i të cilit dallon nga ai i XHTML 1.0. Në XHTM 1.1, nuk ka variante gjuhësohre tjera. XHTM 1.1 i përjigjet vetëm variantit gjuhësorë "Strict" të XHTML 1.0.
===Deklarimi i tipit për dokumentet XHTML 1.1===
<pre>
</pre>
===Deklarimet e tipit për dokumete të llojit të vjetruar===
Në disa raste të jashtëzakonëshme, ështënevojiet edeklarimi udhës që për deklarim të përdoren tëme t'dhëna për versione të vjetruara të gjuhës HTML-së. Këto raste të jashtëzakonshmeveçanta, paraqiten zakonisht kur janë në pyetje arsyet teknike. Disa deklarime të vjetruara janë:
<pre>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//IETF//DTD HTML 2.0//EN">
</pre>
Ky deklarim bëhet në rastet kur shërbehenpërdoren elemente nga HTML 2.0.
<pre>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2//EN">
</pre>
Ky deklarim bëhet në rastet kur shërbehenpërdoren elemente nga HTML 3.2.
Versionet tjera më të vjetra të gjuhës HTML-së, janë hequrtërhequr nga përdorimi apo qarkullimi në internet.
==Njoftime për praktikë==
| 