Tokajon/Planeti: Dallime mes rishikimesh
Content deleted Content added
Faqe e re: <center><font face="Alba super" size="4" color="blue">Tokajon<br><br>Planeti Toka</font></center> <div style="border:1px solid #8898bf; border-top:0px solid white; padding:0px 0px 0 ... |
No edit summary |
||
Rreshti 49:
{{dygishta}} '''Çka ndikon hëna në tokë ?'''{{dygishta}} Forcat tërheqëse të hënës d.m.th forcën e gravitacionit të hënëse ne e ndiejmë gjatë gjithë kohës. Hëna është shkakare e krijimit të baticës dhe zbaticës në tokë. Po ashtu, hëna është përgjegjëse për "zënjen e diellit" ashtu që një pjesë e tokës futet nën hijen e hënës.
{{dygishta}} '''Sa është e madhe toka?'''
{{dygishta}} Toka për nga madhësia është planeti i pestë në sistemin diellorë. Nëse e pështellim atë me një konopë atëherë për a prekur skajet e tij njëri tjetri, ai konop duhet të jetë i gjatë 40 705 kilometra i gjatë. Edhe pse perimetri i tokës është m ëi madhë se ai i Merkurit, Narsit apo Venusit, ky perimetër është shumë i vogël në krahasim me atë të jupiterit. Perimetri i jupiterit është 318 herë më i gjatë se i tokës çka d.m.th se hapsira që zë jupiteri mjaftonë që në të të futeshi që të gjitha planetet tjera.
{{dygishta}} '''A trashet toka?'''
{{dygishta}} Për m´u trashë ajo nuk trashet, po me u ranu ajo ranohet. Lindja e tokës është forma e saj që ne e njohim. Kjo formë ndryshonë me kalimin e kohës. Sot, llogaritet që pesha e tokës të jetë diku gjashtë trilionë tonë. Gurët, meteroidët dhe trupa tjerë qiellorë që bien e zënë vend në tokë, bëjnë që pesha e tokës të rritet.
{{dygishta}} '''A është toka e rrumbullakët?'''
{{dygishta}} Jo. Po gati e rrumbullakët. Ngjajshëm me portokallin, edhe polet e saja janë të shtypura aq sa e bëjnë që ajo të jetë një rrumbullak i shtypur. Kjo shtypje është në të vërtet tërheqja që shkaktohet nga forcat e brendëshme me pikë nisje në qendër të rrrumbullakut e të cilat shkencëtarët i quajnë forca centrifugale.
{{dygishta}} '''Ku shtrihet Ekuatori mbi tokë?'''
{{dygishta}} Ekuatori nuk mund të shtrihet mbi tokë, sepse është krijesë e mendjes së njeriut. Ekuatori është një marrëveshje sipas së cilës është paramenduar një vijë rreth mesit të tokës. Kjo vijë e paramenduar është pika fillestare e gjërsisë gjerografike d.m.th. shkalla zero e gjersisë. Pikat e këtij rrethi janë pikat më të largëta nga qendra e tokës të cilat kur të vendosen njëra pas tjetrës formojnë një unazë.
{{dygishta}} '''Çka është poli ?'''
{{dygishta}} Poli është pika qendrore e njërës nga anët e kundërta. Dy anët, ajo vriore dhe ajo jugore e kanë nga një qendër të tillë.
{{dygishta}} '''Po vendet tropike?'''
{{dygishta}} Vendet tropike shtrihen diku 2600 kilometra largë ekuatorit, në veri e në jug. Në veri rreth gjërsisë gjeografike veriore 23 27' V, dhe në jug nga pika në gjersin gjeografike lindore 23 27' L. Vendet tropike janë hapsirat më të ngrohta të planetit, përshkakë se këto anë i rrahin më së shumti rrezet e diellit.
{{dygishta}} '''Çka janë hemisferat ?'''
{{dygishta}} Ekuatori si një vijë e paramenduar e "ndanë" tokën në dyshe. Ai paraqetë pikën zero dhe e ndanë veriun nga jugu. Një vijë e ngjajshëme, e paramenduar që prekë polin verior dhe jugor (në shkallën zero gjegjësisht 180 të gjatësisë) e ndanë pjesën perendimore nga pjesa lindore. Këto pjesë quhen hemisfera perendimore dhe hemisfera lindore.
{{dygishta}} '''Sa "gjon e gatë" është toka ?'''
{{dygishta}} Nga poli në pol 12 719, dhe në ekuatorë 12 756 kilometra. Dallimi është përshkakë se në pole ajo është e shtypur.
{{dygishta}} '''Pse sjellet toka rreth diellit ?'''
{{dygishta}} Toka dhe planetet tjera të sistemit diellorë sillen përqarkë diellit aqë afër sa mjaftonë që të mos bien në të dhe të mos ikin nga ndikimi i forca tërheqëse të diellit. Këto forca "luajnë lojë" - matë e mos këputë.
{{dygishta}} '''Sa e kemi diellin largë ?'''{{dygishta}} Dielli në krahasim me yjet tjera është afër, vetëm 150 milion kilometra (Prishin-Gjakovë 88km). Merkuri dhe venusi janë më afër diellit.
{{dygishta}} '''Çka është boshti i tokës?'''
{{dygishta}} Nëse e fut lapsin anë e përtej një portokalli, e ke krijuar boshtin e portokallit rreth së cilit do të qarkullojë portokalli. Për tokën lapsi ytë është i vogël, dhe natyrisht që nuk ka një gjë të tillë, mirëpo një gjë e tillë është e paraftyruar ashtu si vijë që lidhë polet drejt për drejtë. Ky boshtë, në krahasim me trajektoren nëpër të cilen lëvizë toka gjatë qarkimit të diellit, ka një pjetësi prej 23,5 shkallëve.
{{dygishta}} '''Çka dita e çka nata ?'''
{{dygishta}} Përderisa toka qarkullon rreth diellit aj orroullohet edhe rrethh bshtit të saj. Gjatë kësaj kohe një faqe e sajë ndriçohet nga diell, njëra mbetet në errësirë. Përshkakë të rrotullim të pandërprerë dita bëhet natë, e nata ditë.
{{dygishta}} '''Është toka e veçantë?'''
{{dygishta}} Për ne është e shenjtë. Në sistemin diellorë është planeti i vetëm në të cilin janë dhënë të mirat për fillimin e jetës. Së paku ashtu mendojmë ne.
<font face="Peinaud" size="4" color="blue">
<div class="NavFrame">
| |||