|
|PJESA I: PJESA E PËRGJITHSHME
|-
| TITULLI I: SUBJEKTET E SË DREJTËS CIVILE
|-
| '''KREU I: [[/1|PERSONAT FIZIKË]]''' || ...[[/1|Faqe 1]]
| '''KREU II: [[/2|PERSONAT JURIDIKË]]''' || ...[[/2|Faqe 2]]
|-
| TITULLI II: PËRFAQËSIMI
| '''[[/3|II. KUPTIMI I FËMIJËS]]''' || ...[[/3|Faqe 3]]
|-
| '''KREU I: [[/43|III.KUPTIMI DHE PARIMELLOJET TËE PËRGJITHSHMEPËRFAQËSIMIT]]''' || ...[[/43|Faqe 43]]
|-
| TITULLI III: VEPRIMET JURIDIKE
| '''[[/5|IV. TË DREJTAT DHE LIRITË CIVILE]]''' || ...[[/5|Faqe 5]]
|-
| '''KREU I: [[/4|DISPOZITA TË PËRGJITHSHME]]''' || ...[[/4|Faqe 4]]
|-
| '''KREU II: [[/5|PAVLEFSHMËRIA E VEPRIMEVE JURIDIKE]]''' || ...[[/5|Faqe 5]]
|-<!-----
|'''[[/6|V. MJEDISI FAMILJAR DHE KUJDESI ALTERNATIV]]''' || ...[[/6|Faqe 6]]
|-
|'''[[/8|VII. ARSIMI, KOHA E LIRË DHE AKTIVITETET KULTURORE]]''' || ...[[/8|Faqe 8]]
|-
|'''[[/9|VIII. MASAT E VEÇANTA TË MBROJTJES]]''' || ...[[/9|Faqe 9]] --->
|-
|<br><br><br>
<!-------
TITULLI II
PERFAQESIMI
KREU I
KUPTIMI DHE LLOJET E PERFAQESIMIT
Kuptimi i përfaqësimit
Neni 64
Me përfaqësimin një person (përfaqësuesi) kryen, brenda
tagreve që i janë dhënë nga ligji, nga prokura ose nga gjykata,
veprime juridike në emër e për llogari të një personi fizik ose
juridik tjetër (i përfaqësuari).
Përfaqësimi nuk lejohet kur veprimi juridik duhet, sipas
ligjit, të kryhet nga vetë personi.
Nuk mund të veprojë si përfaqësues personi që nuk ka zotësi të
plotë për të vepruar.
Kufijtë dhe pasojat e përfaqësimit
Neni 65
Tagret e përfaqësimit ligjor caktohen nga dispozitat e ligjit
që i japin këtë cilësi, ndërsa tagret e përfaqësuesit të emëruar
nga i përfaqësuari caktohen me prokurë.
Tagret e përfaqësuesit mund të nxirren edhe nga rrethanat, në
të cilat kryhen veprimet juridike përkatëse.
Neni 66
Veprimet juridike të kryera nga përfaqësuesi, brenda tagreve
që i janë dhënë, krijojnë pasoja drejtëpërdrejt për të
përfaqësuarin.
Neni 67
Përfaqësuesi nuk mund të kryejë veprime juridike në emër të të
përfaqësuarit as me veten e tij dhe as me persona të tjerë të
përfaqësuar prej tij, përveç kur i përfaqësuari e ka lejuar këtë
shprehimisht, ose kur përmbajtja e veprimit juridik nuk cënon
interesat e tij.
Neni 68
Kur për kryerjen e një veprimi juridik janë caktuar dy ose më
shumë përfaqësues, secili prej tyre mund ta kryejë atë pa
pjesëmarrjen e përfaqësuesve të tjerë, përveç kur në prokurë është
parashikuar ndryshe.
Neni 69
Përfaqësuesi detyrohet të veprojë personalisht dhe nuk mund të
emërojë zëvendës të tij, përveç kur është lejuar nga i
përfaqësuari, kur pasuria që përmendet në prokurë ndodhet jashtë
territorit të rrethit ku banon përfaqësuesi, si dhe kur caktimi i
zëvendësit çmohet i nevojshëm për mbrojtjen e interesave të të
përfaqësuarit.
Përfaqësuesi duhet të njoftojë menjëherë të përfaqësuarin për
zëvendësin që ka caktuar, përndryshe ai përgjigjet për veprimet e
zëvendësit.
Zëvendësi mund të hiqet në çdo kohë nga i përfaqësuari ose nga
përfaqësuesi që e ka caktuar.
Përfaqësimi me prokurë
Neni 70
Prokura është dokumenti në të cilin i përfaqësuari, me
vullnetin e tij të lirë ka përcaktuar karakterin dhe vëllimin e
tagreveqë i ka dhënë përfaqësuesit.
Neni 71
Prokura është e përgjithshme kur i përfaqësuari i ka dhënë
përfaqësuesit tagre për të kryer veprime juridike të shumëllojshme,
të cilat kanë të bëjnë me një tërësi të drejtash të të
përfaqësuarit, përveç atyre që i ka përjashtuar shprehimisht.
Prokura është e posaçme kur i përfaqësuari i ka dhënë
përfaqësuesit tagrin për të kryer një ose disa veprime juridike të
caktuara, që karakterizohen nga një qëllim i përbashkët.
Neni 72
Prokura bëhet gjithmonë me shkresë.
Çdo prokurë për të lidhur një kontratë, e cila sipas ligjit
mund të bëhet vetëm me akt noterial, duhet të përpilohet në këtë
formë, përndryshe është e pavlefshme. Edhe prokura për kryerjen e
veprimeve para gjykatave dhe institucioneve të tjera shtetërore,
duhet të bëhet me akt noterial, përveç kur me dispozita ligjore
lejohet që ajo të bëhet me shkresë të thjeshtë.
Prokura në emër të personave juridikë publikë e privatë mud të
bëhet edhe vetëm me nënshkrimin e drejtuesit të tij dhe me vulën
përkatëse, përveç kur ligji kërkon që veprimi juridik të kryhet me
akt noterial.
Neni 73
Prokura për të tërhequr dërgesa postare ose para nga zyrat
postare apo nga bankat deri në një shumë të caktuar prej tyre,
prokura për të terhequr paga dhe shpërblime të tjera që rrjedhinnga
marrëdhëniet e punës, si dhe prokura për të tërhequr pensione,
ndihma e bursa, mund të vërtetohen edhe nga:
a) administratori i lagjes së qytetit ose kryeplaku i fshatit;
b) drejtuesi i personit juridik apo i degës së tij, ku i
përfaqësuari është në marrëdhënie pune ose ndjek shkollën;
c) drejtuesi i institucionit shëndetësor ku i përfaqësuari
është shtruar për mjekim;
ç) komanda e repartit ushtarak ku shërben i përfaqësuari;
d) drejtuesi i institucionit ku i përfaqësuari mbahet i
arrestuar ose vuan dënimin me heqje të lirisë.
Neni 74
Ndryshimet në prokurë duhet t'u bëhen të njohura të tretëve me
mjete të përshtatshme. Në mungesë të njoftimeve të tilla, këto
ndryshime nuk mund t'u kundrejtohen të tretëve, përveç kur provohet
që këta i dinin ndryshimet në prokurë në kohën kur është kryer
veprimi juridik.
Neni 75
I përfaqësuari mund të shfuqizojë prokurën dhe përfaqësuesi të
heqë dorë prej saj në çdo kohë. Çdo marrëveshje e kundërt është e
pavlefshme.
Mbarimi i prokurës
Neni 76
Prokura mbaron kur:
a) përfaqësuesi ka kryer veprimet juridike për të cilat ajo
ishte dhënë;
b) është plotësuar afati për të cilin ajo ishte dhënë;
c) kur ka vdekur përfaqësuesi apo i përfaqësuari, ose kur
njëri prej tyre ka humbur zotësinë për të vepruar;
ç) ka mbaruar personi juridik përfaqësues apo i përfaqësuar;
d) kur i përfaqësuari ka shfuqizuar prokurën ose përfaqësuesi
ka hequr dorë prej saj. Pas mbarimit të prokurës perfaqësuesi, me
kërkesën e të përfaqësuarit duhet t'i kthejë atij aktin e prokurës.
Përfaqësimi pas ndryshimeve ose mbarimit të prokurës
Neni 77
Veprimet juridike të kryera nga përfaqësuesi, pas ndryshimeve
të bëra në prokurë ose pas mbarimit të saj, janë të detyrueshme për
të përfaqësuarin ose për trashëgimtarët e tij, në rast se personat
e tretë, me të cilët janë kryer ato veprime juridike, nuk kanë
patur dijeni për ndryshimet ose për mbarimin e prokurës.
Përfaqësimi pa tagre
Neni 78
Kur një person fizik ose juridik vepron si përfaqësues pa e
patur këtë cilësi, si edhe kur përfaqësuesi ka kapërcyer tagret që
i janë dhënë, veprimi juridik i kryer në këto kushte nuk është i
detyrueshëm për personin në emrin e të cilit janë kryer, përveç kur
ky e ka miratuar atë më vonë.
Kur miratimi nuk është dhënë, personi i tretë që ka qenë në
mirëbesim ka të drejtë të kërkojë shpërblimin e dëmit nga
përfaqësuesi.
TITULLI III
VEPRIMET JURIDIKE
KREU I
DISPOZITA TE PERGJITHSHME
Përkufizimi i veprimit juridik
Neni 79
Veprimi juridik është shfaqja e ligjshme e vullnetit të
personit fizik ose juridik, që synon të krijojë, të ndryshojë ose
të shuajë të drejta ose detyrime civile.
Veprimi juridik mund të jetë i njëanshëm ose i dyanshëm.
Format e veprimit juridik
Neni 80
Veprimi juridik mund të kryhet me shkrim, me gojë dhe me çdo
lloj shfaqje tjetër të padyshimtë të vullnetit.
Shkresa mund të jetë e thjeshtë ose akt noterial.
Neni 81
Veprimi juridik me shkresë duhet të nënshkruhet nga personi që
e kryen atë.
Neni 82
Personi që nuk di, ose që për shkak sëmundje ose të metash
fizike nuk mund të nënshkruajë, ngarkon një person tjetër për këtë
qëllim.
Nënshkrimi i këtij personi duhet të vërtetohet nga noteri,
duke u treguar shkaku për të cilin personi që ka kryer veprimin
juridik nuk ka mundur t'a nënshkruajë vetë.
Për veprimet që kryhen në bankat dhe në institucionet e tjera
të kreditit, në zyrat postare apo doganore, nënshkrimi i këtij
personi vërtetohet nga një nëpunës i autorizuar i këtyre
institucioneve.
Neni 83
Veprimi juridik për kalimin e pronësisë së sendeve të
paluajtshme dhe të të drejtave reale mbi to, duhet të bëhet me akt
noterial dhe të regjistrohet, përndryshe nuk është i vlefshëm.
Eshtë i pavlefshëm veprimi juridik që nuk është bërë në formën
e kërkuar shprehimisht nga ligji. Në rastet e tjera veprimi juridik
është i vlefshëm, por nuk mund të provohet me dëshmitarë.
Veprimet juridike me kusht
Neni 84
Veprimi juridik është me kusht kur lindja ose shuarja e të
drejtave dhe e detyrimeve të parashikuara në të, varen nga një
ngjarje e cila nuk dihet në se do të ndodhë.
Neni 85
Kushti është pezullues kur të drejtat dhe detyrimet lindin po
të ndodhë ngjarja. Kushti është zgjidhës kur të drejtat dhe
detyrimet shuhen po të ndodhë ngjarja.
Neni 86
Kur vërtetimi i kushtit është ndaluar me keqbesim nga pala që
do të perfitonte nga mos vërtetimi i tij, kushti quhet se është
vërtetuar.
Kur vërtetimi i kushtit është shkaktuar me keqbesim nga pala
që do të përfitonte nga vërtetimi i tij, kushti quhet se nuk është
vërtetuar.
Neni 87
Kur e drejta që varet nga vërtetimi i kushtit cënohet ose
humbet nga veprimet e palës së detyruar me kusht, kjo duhet të
shpërblejë dëmin e shkaktuar në rast se kushti vërtetohet.
Neni 88
Pasojat që lidhen me vërtetimin e kushtit fillojnë nga çasti
që është vërtetuar kushti, përveç kur nga përmbajtja e veprimit
juridik del se këto pasoja duhet të fillojnë në një kohë të
mëparshme.
Veprimet juridike me afat
Neni 89
Afati i veprimit juridik është çasti i caktuar, nga i cili
fillon ose pushon fuqia juridike ose disa nga efektet e tij.
Neni 90
Afati është pezullues kur në veprimin juridik është
parashikuar se pasojat e tij fillojnë nga një kohë e caktuar.
Afati është zgjidhës kur në veprimin juridik është parashikuar
se pasojat e tij pushojnë në një kohë të caktuar.
Llogaritja e afateve të veprimeve juridike
Neni 91
Kur afati është caktuar me ditë, nuk llogaritet dita në të
cilën takon ngjarja ose koha nga e cila ai duhet të fillojë.
Afati që është caktuar në javë, në muaj ose në vite, mbaron,me
kalimin e asaj dite të javës së fundit ose të muajit të fundit që
ka të njëjtin emër ose numër me atë të ditës që ai ka filluar. Kur
një ditë e tillë mungon në muajin e fundit, afati mbaron me kalimin
e ditës së fundit të këtij muaji.
Kur dita e fundit e një afati bie në ditë pushimi, afati
mbaron në ditën e punës që vjen pas asaj të pushimit.
KREU II
PAVLEFSHMERIA E VEPRIMEVE JURIDIKE
Veprime juridike të pavlefshme
Neni 92
Veprimet juridike të pavlefshme nuk krijojnë asnjë pasojë
juridike. Të tilla janë ato që:
a) vijnë në kundërshtim me një dispozitë urdhëruese të ligjit;
b) kryhen për të mashtruar ligjin;
c) kryhen nga të mitur nën moshën katërmbëdhjetë vjeç;
ç) bëhen në marrëveshje të palëve pa patur për qëllim që të
sjellin pasoja juridike (fiktive ose të simuluara).
Neni 93
Kur veprimi juridik është bërë me qëllim për të mbuluar një
veprim juridik tjetër, ky i fundit është i vlefshëm në qoftë se
përmbush gjithë kushtet e nevojshme për vlefshmërinë e tij.
Veprimi juridik fiktiv ose i simuluar nuk dëmton personat
etretë të cilët në mirëbesim kanë fituar të drejta në bazë të tij.
Veprime juridike që shpallen të pavlefshme
Neni 94
Të anullueshme quhen veprimet juridike të cilat janë të
vlefshme gjersa gjykata me kërkesën e të interesuarit i shpall të
pavlefshme. Të tilla janë veprimet juridike të kryera nga:
a) të miturit mbi katërmbëdhjetë vjeç, kur veprimin juridik e
kanë kryer pa pëlqimin e prindit ose të kujdestarit;
b) personat, të cilët për shkak sëmundje psikike ose zhvillimi
të metë mendor u është hequr ose kufizuar zotësia për të vepruar,
kur veprimin juridik e kanë kryer pa pëlqimin e kujdestarit;
c) personat, të cilët në kohën e kryerjes së veprimit juridik
nuk ishin të ndërgjegjshëm për rëndësinë e veprimeve të tyre,
megjithëse në atë kohë nuk u ishte hequr zotësia për të vepruar;
ç) personi që ka kryer veprimin juridik duke qënë i mashtruar,
i kanosur, në lajthim ose për shkak të nevojës së madhe.
Anullimi i këtyre veprimeve mund të kërkohet edhe pas vdekjes
së personit përkatës, por vetëm kur para vdekjes është kërkuar
heqja e zotësisë së tij për të vepruar.
Neni 95
Mashtrimi mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i
pavlefshëm, kur gënjeshtra e përdorur nga njëra palë, për ta shpënë
në gabim palën tjetër, është e tillë që pa atë pala nuk do ta
kishte kryer veprimin juridik.
Kur mashtrimi është bërë nga një person i tretë, pala e
mashtruar mund të kërkojë shpalljen e pavlefshmërise së veprimit
juridik vetëm kur në kohën e kryerjes së tij pala tjetër ka ditur
oseduhej të dinte mashtrimin.
Neni 96
Kanosja mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i
pavlefshëm, kur është e tillë sa të friksojë personin se ai vetë,
bashkëshorti,pasardhësit ose paraardhësit e tij do të pësojnë një
dëm fizik ose material të padrejtë dhe të rëndë.
Kanosja mund të kryhet edhe nga një person i tretë që nuk merr
pjesë në veprimin juridik.
Neni 97
Lajthimi mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i
pavlefshëm vetëm në qoftë se lidhet me cilësinë e sendit, me
identitetin ose cilësitë e personit tjetër, apo me rrethana aq
thelbësore sa që pa ato, pala nuk do të kishte kryer veprimin
juridik.
Neni 98
Lajthimi në llogaritje nuk sjell shpalljen e veprimit juridik
si të pavlefshëm, por vetëm korregjimin e tij, përveç kur gabimi në
sasi ka qenë përcaktues për marrëveshjen.
Neni 99
Veprimi juridik mund të shpallet i pavlefshëm në rastin kur
për shkak të nevojës së madhe, detyrimet e marra nga njëra palë
janë krejt të papërfillshme në krahasim me përfitimet që nxjerr
pala tjetër nga veprimi juridik.
Neni 100
Veprimi juridik i kryer nga përfaqësuesi mund të shpallet i
pavlefshëm me kërkesën e të përfaqësuarit, kur vullneti i
përfaqësuesit është me ves.
Kur vesi ka të bëjë me elemente të përcaktuara nga i
përfaqësuari, veprimi juridik mund të shpallet i pavlefshëm, vetëm
në qoftë se ishte i vesuar vullneti i këtij të fundit.
Neni 101
Kur në veprimin jurdik ka rëndësi përcaktimi i mirëbesimit ose
i keqbesimit, i dijenisë ose i mosdijenisë së rrethanave të
caktuara, që përbëjnë kushte përcaktuese të vlefshme ose të
pavlefshme të veprimit juridik, mbahet parasysh personi i
përfaqësuesit, përveç kur bëhet fjalë për rrethana të përcaktuara
nga i përfaqësuari.
I përfaqësuari që është në keqbesim nuk mund të përfitojë në
asnjë rast nga mosdijenia ose mirëbesimi i përfaqësuesit.
Neni 102
Veprimi juridik i kryer në dëm të të përfaqësuarit për shkak
marrëveshjeje me keqbesim midis përfaqësuesit dhe personit të
tretë, mund të shpallet i pavlefshëm për të përfaqësuarin.
Afati i parashkrimit të padisë
Neni 103
Padia për të kërkuar që një veprim juridik të shpallet i
pavlefshëm, parashkruhet brenda pesë vjetëve.
Neni 104
Afati për ngritjen e padisë fillon:
a) për veprime juridike të kryera nga persona që u është hequr
ose kanë patur zotësi juridike të kufizuar për të vepruar, që nga
dita që janë bërë madhorë ose që u është kthyer zotësia për të
vepruar;
b) për veprime juridike të kryera me mashtrim, kanosje ose
lajthim, nga dita që mashtrimi ose lajthimi janë zbuluar, ose
kanosja ka pushuar, por në çdo rast, jo më shumë se tre vjet nga
dita që është kryer veprimi juridik;
c) në raste të tjera, që nga dita që është kryer veprimi
juridik.
Neni 105
Veprimi jurdik që shpallet i pavlefshëm quhet i tillë që nga
çasti kur është kryer.
Pasojat e pavlefshmërisë së veprimit juridik
Neni 106
Kur veprimi juridik është i pavlefshëm për arsye se vjen në
kundërshtim me ligjin, ose është bërë me qëllim mashtrimi të
ligjit, çdo gjë që palët i kanë dhënë njëra-tjetrës merret dhe
kalon në të ardhurat e shtetit dhe kur nuk është e mundur të merret
po ajo gjë, kërkohet vlefta e saj.
Kur njëra nga palët ka vepruar në mirëbesim, gjykata mund të
vendosë që çdo gjë që ka dhënë kjo palë t'i kthehet kësaj dhe kur
nuk është e mundur kthimi i po kësaj gjëje, i paguhet vlefta e saj.
Neni 107
Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arësye se është
bërë me mashtrim, kanosje, nga nevoja e madhe ose sepse mungon
forma e kërkuar nga ligji, secila nga palët duhet t'i kthejë palës
tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe, kur nuk është e mundur t'i
kthehet po ajo gjë, t'i paguhet vlefta e saj.
Neni 108
Kur veprimi juridik konstatohet se është i pavlefshëm për
arësye se është kryer nga një i mitur, që nuk ka mbushur moshën
katërmbëdhjetë vjeç ose shpallet i pavlefshëm se është kryer nga
një i mitur që ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, por pa
pëlqimin e prindit ose të kujdestarit të tij, secila nga palët
detyrohet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe
kur nuk është e mundur të kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën.
Përveç kësaj, pala që ka zotësi për të vepruar detyrohet t'i
shperblejë të miturit dëmin që ky ka pësuar për shkak se veprimi
juridik konstatohet ose shpallet i pavlefshëm.
Neni 109
Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arsye se është
kryer nga një person, të cilit i është hequr krejt zotësia për të
vepruar ose për arsye se është kryer nga një person të cilit i
është kufizuar zotësia për të vepruar e pa patur pëlqimin e
kujdestarit të tij, ose për arsye se është kryer nga një person i
cili në kohën e kryerjes së veprimit juridik nuk ka patur
ndërgjegjen e rëndësisë së veprimeve të tij, secila nga palët
detyrohet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe,
kur nuk është e mundur t'i kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën.
Përveç kësaj, pala që ka patur zotësinë për të vepruar detyrohet
t'i shpërblejë palës tjetër dëmin që kjo palëka pësuar për shkak të
veprimit juridik që është shpallur i pavlefshëm, në rast se dinte
ose duhet të dinte se pala tjetër nuk ka patur zotësi për të
vepruar ose nuk ka patur ndërgjegjen e rëndësisë së veprimeve të
saj.
Neni 110
Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arsye se njëra
nga palët ka qenë në lajthim, secila nga palët detyrohet t'i kthejë
palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe, kur nuk është e
mundur t'i kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën. Përveç kësaj,
pala që ka kërkuar të shpallet i pavlefshëm veprimi juridik
detyrohet t'i shpërblejë palës tjetër dëmin që ajo ka pësuar për
shkak se veprimi juridik është shpallur i pavlefshëm, me përjashtim
të rastit kur ajo provon se nuk ka faj që ka rënë në lajthim ose se
pala tjetër ka ditur ose duhet të dinte lajthimin.
Neni 111
Kur shkaku i pavlefshmërisë prek vetëm një pjesë të veprimit
juridik, ky mbetet i vlefshëm në pjesët e tjera të tij, përveç kur,
sipas përmbajtjes së veprimit juridik, këto pjesë paraqesin
marrëdhënie të pandashme me pjesën e pavlefshme të veprimit
juridik.
TITULLI IV
PARASHKRIMI I PADISE DHE DEKADENCA E TE DREJTAVE
| 