Konventa mbi të drejtat e fëmijës (CRC)/9: Dallime mes rishikimesh
Content deleted Content added
Puntori (diskuto | kontribute) No edit summary |
Puntori (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 9:
|style="text-align:left;" width=10%|<br>[[{{BASEPAGENAME}}/8|Faqe 8]]
|align="center" width=80%|<font color="gray">faqe <br>- {{SUBPAGENAME}} -</font>
|style="text-align:right;" width=10%|<br> [[{{BASEPAGENAME}}
|}
|-
Rreshti 126:
476. Keto qendra do te sherbejne si faze pergatitore per te miturin perpara se ai te lirohet, pra ai do te kaloje ne keto qendra kohen e fundit te denimit dhe do te pergatitet per te qene i lire dhe per te perballur realitetin jashte. Ne kete aspekt eshte mbajtur parasysh se nje njeri te cilit i eshte kufizuar liria ne momentin e pare qe ajo i kthehet ai peson "dehjen me lirine" dhe menaxhimi i saj eshte shume i veshtire. Kjo faze e ndermjetme ndihmon ne perballimin e ketij fenomeni.
477. Qendrat e riintegrimit mund dhe duhet te sherbejne edhe per te miturit te cilet:
:1. nuk kane familje;
Line 132 ⟶ 133:
478. Kjo zgjidhje mendohet se do te ndihmoje:
:1. ne kapercimin e veshtiresive te para ekonomike qe hasen pas periudhes se burgut duke bashkepunuar ne kete kohe me zyrat e punes, me organet lokale per sistemimin e tyre ne pune;
:2. do te ndihmonte ne zgjidhjen e konflikteve dhe per kete ne rradhe te pare duhet te punojne vet punonjesit e Qendres ne bashkepunim me struktura te tjera shteterore dhe jo shteterore.
;E. Dënimi i fëmijëve, në veçanti ndalimi i dënimit kapital dhe burgimit të përjetshëm (neni 37 (a))
479. Te drejtat e parashikuara ne Konvente, gjejne pasqyrim ne legjislacionin shqiptar ne kuadrin e pergjithshem te te drejtave te njeriut, duke mos e konsideruar te nevojshme pasqyrimin ne menyre te veçante te te drejtave te femijeve ne disa prej tyre.
480. Kushtetuta Shqiptare parashikon se askush nuk mund t’i nenshtr ohet tortures, denimit apo trajtimit mizor, ç’njerezor ose poshterues (neni 25). Ne Kodin e Procedures Penale, ne pjesen e dispozitave te pergjithshme eshte parashikuar se askush nuk mund t’i nenshtrohet tortures, denimit apo trajtimit poshterues.
481. Me ligjin nr. 7727, date 30.06.1993, Republika e Shqiperise ka aderuar ne “Konventen kunder tortures dhe vuajtjeve te tjera ose trajtimit mizor, ç’njerezor e degradues”. Denimi me vdekje nuk parashikohet nga legjislacioni shqiptar. Persa i perket denimit me burgim te perjetshem, legjislacioni penal shqiptar e ndalon dhenien e kesaj mase denimi per personat nen moshen 18 vjeç. Per me teper, ne Kodin Penal parashikohet qe edhe denimi me burgim per te miturit, qe nuk kane mbushur moshen 18 vjeç nuk mund te jete me shume se gjysma e denimit qe parashikon ligji per vepren penale te kryer (neni 51). Ne rastet kur vepra penale eshte e nje rendesie te paket dhe sjellja e meparshme e te miturit eshte e mire, gjykata mund ta perjashtoje ate nga denimi dhe mund te vendose dergimin e tij ne nje institucion edukimi.
482. Ne Kodin e Procedures Penale eshte parashikuar sigurimi i trajtimit njerezor dhe rehabilitimi moral i te denuarve me burgim (neni 5/3). Ne pjesen e legjislacionit shqiptar qe parashikon trajtimin e perso nave te denuar me heqje lirie, nje vemendje e vecante i eshte kushtuar ruajtjes, permiresimit, ose rivendosjes te lidhjeve te te miturit me familjen, duke pergatitur nje program favorizues. Si subjekt i veprave penale Kodi Penal përcakton si moshë minimal e për përgjegjësi penale moshën 14 vjeç kur kryen një vepër penale dhe 16 vjeç kur kryen një kundërvajtje penale.
483. Persa i perket marrjes se mases se sigurimit, Kodi i Procedures Penale parashikon kriteret dhe rrethanat qe duhet te kete parasysh gjykata, sidomos kur behet fjale per vepra penale te kryera nga te miturit. Kur i pandehuri eshte i mitur gjykata mban parasysh dhe kerkesen per te mos nderprere proceset edukative konkrete. Ne qofte se i mituri ka kryer kundervajtje penale nuk zbatohet masa e arrestit per te.
;F. Shfrytëzimi ekonomik, duke përfshirë punën e fëmijëve (neni 32)
484. Puna e femijeve perben nje problem teper urgjent edhe ne plan nderkombetar dhe eshte ngushtesisht e lidhur me veshtiresite ekonomike te vendeve ne zhvillim (ne te cilat ben pjese dhe Shqiperia), qe kerkojne nje bashkepunim ne rang nderkombetar. Kushtetuta e Republikes se Shqiperise parashikon se çdo femije ka te drejte te jete i mbrojtur nga dhuna, keqtrajtimi, shfrytezimi dhe perdorimi per pune, e veçanerisht nen moshen minimale per pune te femijeve, qe mund te demtoje shendetin, moralin, ose te rrezikoje jeten a zhvillimin e tij normal.
485. Ndryshimet ekonomike, sociale dhe politike, mbyllja e shume industrive dhe ndermarrjeve shteterore, zhvillimi i sektorit privat, levizja e popullsise nga zonat rurale ne ato urbane si dhe emigrimi gjate 10-vjecarit te fundit, e futen familjen shqiptare nen presion. Keto reforma politike, ose jo -politike ndikuan ne papunesine, sidomos te femrave dhe meshkujve nga mosha 40 -50 vjec.
486. Shumica e tyre kishin familje dhe femije per te mbajtur numri i te cileve ne zonat rurale eshte me i madh ne krahasim me ato urbane. Duke patur parasysh keto fakte, shkaqet kryesore te punes se femijeve jane varferia, tradita familjare dhe pamundesia per arsimim ne zonat e veshtira te vendit.
487. Nga vezhgimet e bera deri tani, femijet e angazhuar ne pune, ne Shqiperi punojne si:
: Shites ne rruge te cigareve, cakmakeve dhe sendeve te tjera;
: Shites neper dyqane te ndryshme perimesh apo sendesh;
: Lypesa brenda, apo jashte Shqiperise;
: Fermere, apo shites te produkteve blegtorale dhe bujqesore;
: Bari me dhen;
: Llustrues kepucesh;
: Fatorino ne mjete motorrike private per transport personash;
: Peshkatare me mjete te ndryshme;
: Lares makinash, shites lulesh dhe shites gazetash etj.
488. Kodi i Punes parashikon nje mbrojtje te veçante per te miturit. Mosha minimale e pranimit ne pune eshte 16 vjeç. Kodi i Punes parashikon edhe mosha te tjera te pranimit ne pune (mosha 14 vjeç), por punesimi ne ke to raste duhet te behet ne pune te lehta qe nuk demtojne shendetin e tyre, te cilat percaktohen me vendim te Keshillit te Ministrave dhe vetem gjate pushimeve shkollore (neni 99). Per punemarresit nen moshen 18 vjeç ndalohet puna e nates dhe pranimi ne pun e behet vetem pas nje kontrolli mjekesor te plote, i cili i njeh si te afte per pune, shpenzimet e te cilit perballohen nga punemarresi (neni 103). Kohezgjatja ditore e punes, per punemarresin nen moshen 18 vjeç, eshte jo me shume se 6 ore ne dite, nga 8 ore qe eshte koha normale e punes (neni 78). Ne rast se punedhenesi pranon ne pune nje punemarres qe nuk ka mbushur moshen minimale per pune, Kodi i Punes parashikon sanksione dhe konkretisht shkelja e kesaj dispozite denohet me gjobe deri ne pesedhjetefishin e pages minimale mujore (qe percaktohet me vendim te Keshillit te Ministrave).
489. Ne zbatim te Kodit te Punes eshte miratuar Vendimi i Keshillit te Ministrave nr. 384, date 20.05.1996, “Per mbrojtjen e te miturve ne pune”, i cili percakton kushtet e punes, punet e lehta dhe te veshtira, pushimet, etj. Sipas ketij Vendimi, kushtet e punes te punemarresve nen moshen 18 vjeç duhet te jene te tilla qe te mos demtojne shendetin, zhvillimin fizik, psikologjik, moral dhe social ose t’u kompromentoje edukimin. Te miturit nga mosha 14 deri 16 vjeç mund te punojne vetem gjate pushimeve shkollore, me kusht qe te punesohen ne pune te lehta dhe inspektoriati i punes te kete leshuar nje autorizim per punedhenesin. Te pakten nje here ne vit te miturit nga 14-16 vjeç duhet te kryejne nje periudhe pushimi prej 4 javesh te lire nga çdo veprimtari shkollore dhe nga çdo lloj pune. Per femijet nga mosha 16-18 vjeç, te cilet punesohen ne pune te veshtira ose te rrezikshme, njoftohet inspektoriati i punes, i cili kontrollon k riteret e punesimit te tyre dhe nese demtojne shendetin e femijes ose jo. Kohezgjatja e punes per keta femije, nuk mund te jete me shume se 8 ore ne dite dhe 40 ore ne jave. Kohezgjatja e pushimeve vjetore eshte te pakten 4 jave. Ne rastin e marrjes ne pune te te miturve deri ne moshen 18 vjeç, me qellim pjesemarrje ne veprimtari te natyres kulturore, artistike, sportive, apo publicistike i nenshtrohet nje autorizimi paraprak te leshuar nga Inspektoriati i Punes. Per me teper ne baze te ligjit “Per Inspektoriatin Shteteror te Punes”, Inspektoriati ka te drejte te inspektoje regullisht punesimin e grave dhe femijeve. Keto te drejta zbatohen kundrejt te gjithe punedhenesve, punemarresve, personave te vetepunesuar dhe anetareve te familjeve te tyre, qe zhvillojne aktivitet ne Republiken e Shqiperise, pavaresisht nga shtetesia e tyre.
490. Persa i perket pushimit javor, per çdo periudhe prej 7 ditesh, te miturit nen moshen 18 vjeç perfitojne nje periudhe minimale prej dy ditesh pa nderprerje, ku perfshihet dhe e diela. Te miturit nen 18 vjeç perfitojne, ne rastin kur kohezgjatja e punes se dites kalon 4 ore e gjysem, nje pushim prej te pakten 30 minutash te panderprere.
491. Inspektoriati Shtetëror i Punës (IShP) përcakton grupet e synuara, rajonet specifike, sektorët dhe format e punësimit që janë me përparësi në fushën e punës, bashkëpunon me të gjithë institucionet relevante për zbutjen dhe zbatimin e ligjeve në këtë fushë. Inspektorët e Punës veprojnë në përputhje me politikat strategjike shtetërore dhe vlerësimin e zgjidhjen e situatave për marrëdhëniet e punës së fëmijëve në vendet e punës që operojnë. Prej tyre punohet gjithashtu në përcaktimin e target grupeve prioritare, fëmijët e punësuar që duhet të mbështeten të parët dhe fëmijët që kanë punuar në punët e vështira me më pak mbrojtje.
492. Ne kete kuader, Shqiperia ka nenshkruar Konventen nr.182 e ILO-s për “Punën e rëndë të fëmijëve”. Rëndësi te veçantë ka trajnimi i kombinuar me fëmijët e punësuar, punëdhënësit e tyre dhe familjet, pra bashkëpunimi i të gjithë sektorëve: punëdhënës, departamente të qeverisjes lokale, OJQ që veprojnë në fushën e mbrojtjes së të drejtave të fëmijëve, grupe profesionistësh, sindikata, institucione shëndetësore dhe universitete etj.
493. Qeveria shqiptare eshte e angazhuar për anetaresimin e Shqiperise në Konventën nr.182, "Format më të këqia të Punës së Fëmijëve, 1999" dhe Rekomandimin nr.190 “Per Eleminimin e Formave më të këqija të Punës së Fëmijëve” të Organizatës Botërore të Punës. Per ratifikimit të kësaj Konvente duhet të parashikohen amandamente në Kodin e Punës (per arsye se Kodi i Punes eshte miratuar me perpara se Konventa), për sa i takon kritereve të punës, specifikimin e të drejtave dhe detyrimeve te punëmarrësit lidhur me të miturit si dhe përgjegjësia e personit juridik për shkeljet eventuale.
494. Gjithashtu do duhet të rishikohet ligji për Inspektoriatin Shtetëror të Punës, si në aspektin administrativ, duke krijuar hallka të posaçme lidhur me të miturit, ashtu edhe në aspektin juridik, duke i dhënë prioritet kontrollit lidhur me punën e të miturve. Me përparësi është ndërtimi i kapaciteteve nëpërmjet trajnimit të inspektorëve të punës për pajisjen e tyre me njohuri dhe aftësi të tilla teknike e profesionale që ka puna e fëmijëve si kategori tepër specifike në tërë punëmarrësit në përgjithësi.
495. Republika e Shqiperise, me ligjin nr. 8086, date 13.03.1996 ka aderuar ne Konventat e Organizates Nderkombetare te Punes, nr. 105 “Per zhdukjen e punes se detyruar”, dhe nr.111 “Per diskriminimin ne pune dhe profesion”, nr.138 “Per moshen minimale per tu pranuar ne pune”, dispozitat e te cilave automatikisht jane bere pjese e sistemit te brendshem juridik.
;G. Abuzimi me drogat (neni 33)
496. Ne Shqiperi perdorimi i droges nuk ka qene fenomen shqetesues per shkak te izolimit te plote te Shqiperise. Pas viteve 1992-1993 perdorimi i droges si dhe trafiku i saj u shtuan dhe kryesisht ne te u perfshine moshat nga 14 deri 25 vjeç. Adoleshentët (fëmijët 14-18 vjeç) të rrezikuar nga marrja e drogës po shfaqen si grupi margjinal më i ri në Shqipëri.
497. Mbi bazën e disa vlerësimeve të OJQ-ve, të cilat veprojnë në këtë fushë, në vendin tonë llogariten rreth 10.000 përdorues droge, 80% e tyre në Tiranë, nga të cilët 40% janë fëmijë dhe të rinj. Ky grup është prezent jo vetëm në Tiranë dhe qendrat e tjera të mëdha urbane, por po shtohet me shpejtësi edhe në qytetet më të vogla.
498. Më të rrezikuar nga droga janë të rinjtë e familjeve qytetare me gjendje ekonomike të mirë, sepse mundësia për të blerë drogë është faktor për përfshirjen në grupet e përdorimit të saj. Adoleshentët janë më të rrezikuar, sidomos në mjediset e shkollave, sepse në to droga shpërndahet falas. Po kështu të rrezikuar janë edhe të rinjtë të cilët e shpërndajnë dhe e tregëtojnë atë.
499. Per percaktimin sa me te sakte te perhapjes se droges do te behet nje studim i posacem i cili do te pasohet dhe me ngritjen e qendrave te posacme perkatese per kurimin e kesaj kategorie personash dhe sidomos femijeve, qe jane perdoruesit me te medhenj te saj.
500. Me ligjin nr. 8494, date 27.05.1999 eshte miratuar Marreveshja ndermjet Qeverise se Republikes se Shqiperise, Shoqates “Komuniteti Emanuel”dhe Caritas-it Shqiptar per ngritjen dhe funksionimin e Qendres Sociale Polivalente ne Vaqarr, Tirane. Sherbimi Social Shteteror, nje agjensi shteterore, bashkepunon me nje numer te konsiderueshem OJQ-sh qe veprojne ne fushen e sherbimeve sociale ne vecanti me Qendren Emanuel qe ofron sherbime rehabilitimi per personat perdorues te droges dhe alkoolit. Nga relacionet e derguara ne Sherbimin Social Shteteror, gjate vitit 2000 ne kete Qender Rezidenciale u trajtuan 13 persona. Ne kete Qender trajtohen me perparesi femijet dhe grate ne nevoje, si dhe te rinj perdorues te droges dhe alkolit, sidomos ne zonat urbane, te ci let kane nevoje per ndihmen e shtetit dhe te shoqerise. Qendra e ngritur ka filluar te trajtoje, sidomos femijet e droguar dhe po sherben si nje eksperience e mire per hapjen e Qendrave te tjera ne Shqiperi ne perputhje me nevojat konkrete ne kete drejtim.
501. Ligji nr. 7975, date 26.07.1995 “Per barnat narkotike dhe lendet psikotrope”, percakton rregullat e prodhimit, fabrikimit, importimit, eksportimit, tregtimit, perdorimit, kontrollit dhe ruajtjes se barnave narkotike dhe lendeve psikotrope. Ky ligj eshte hartuar sipas Konventes Unike per Barnat Narkotike te vitit 1961 dhe Konventes per Lendet Psikotrope te vitit 1971.
502. Ligji parashikon, gjithashtu, ndalimin ne territorin e Republikes se Shqiperise te prodhimit, fabrikimit, tregetimit dhe shperndarjes me shumice dhe pakice, transportimin, mbajtjen, furnizimin, dhenien me para ose falas, blerjen, perdorimin, importimin, eksportimin, kalimin tranzit te bimeve dhe lendeve me rrezikshmeri te larte qe nuk perdoren ne mjekesi.
503. Keshilli i Ministrave me Vendimin nr. 412, date 20.05.1996 “Per ngritjen e Komitetit Kombetar per Drogen”, ka krijuar kete te fundit si organ nderdikasterial i kryesuar nga Zv/Kryeministri. Per realizimin e detyrave dhe objektivave te caktuara nga ky Komitet, Vendimi parashikon ndermjet te tjerash edhe krijimin e Qendres Kombetare te Sistemit te Informacionit per Drogen prane Institutit te Shendetit Publik.
504. Kodi Penal i vitit 1995 pesoi ndryshime te rendesishme me ligjin nr.8279, date 15.01.1998 dhe priten permiresime te tjera gjate vitit 2001 persa i perket veprave penale te lidhura me drogen.
505. Kodi Penal parashikon vepren penale te prodhimit dhe shitjes se çdo lloj droge narkotike ose substance psikotrope te bere ne kundershtim me ligjin (neni 283), vepren penale te trafikimit te narkotikeve (neni 283/a), te krijimit te lehtesirave per marrjen dhe perdorimin e droges (neni 283/b), te kultivimit te bimeve narkotike, te prodhimit dhe fabrikimit te lendeve narkotike dhe psikotrope (neni 284/c), vepren penale te organizimit dhe drejtimit te organizatave kriminale me qellim kultivimin, prodhimin, fabrikimin e paligjshem te narkotikeve (neni 284/a), dhe vepren penale te mbajtjes, prodhimit dhe transportimit te substancave kimike (neni 285). Kodi Penal nuk parashikon ndonje dispozite te veçante per terheqjen e femijeve ne shitjen dhe trafikun e droges, por ka nje dispozite te pergjithshme qe mund te zbatohet edhe ne kete rast, sipas se ciles shtytja ose terheqja e te miturve nen moshen 14 vjeç, per te kryer krim, denohet me burgim deri ne pese vjet.
506. Nje rol te madh ne ndergjegjesimin e te rinjve per njohjen me pasojat e droges dhe demet e saj, luan edhe shkolla. Duke patur parasysh se numri me i madh i perdoruesve te saj eshte ne Tirane, Drejtoria Arsimore e Rret hit ka ndermarre ne periudha te caktuara, fushata ndergjegjesimi te cilat perfshijne metoda te ndryshme efikase.
;H. Shfrytëzimi dhe abuzimi seksual (neni 34)
507. Ne Shqiperi problemi i shfrytezimit seksual te femijeve, kryesisht vajza, ka marre permasa shqetesuese, sidomos vitet e fundit. Megjithese eshte bere nje problem shoqeror, nuk eshte arritur te percaktohet se cila eshte gjendja reale, numri i femijeve qe shfrytezohen, nderkohe qe ka te dhena se edhe ne Shqiperi ky fenomen eshte jo pak i perhapur. Nje pjese e mire e vajzave, qe terhiqen ne kete rruge, nuk marrin informacionin e duhur dhe bien ne gracken e mashtrimit te shfrytezuesve dhe te ketij fenomeni te ri te panjohur per to.
508. Ne Kodin Penal krimet seksuale kane pesuar ndryshime me ligjin nr. 8279, ne vitin 1998 dhe priten ndryshime te tjera gjate vitit 2001. Ne ndryshimet e fundit te Kodit Penal parashikohet qe termi “e mitur” te zevendesohet me termin “te mitur” dhe te shtohen marredheniet homoseksuale, si dhe cdo akt tjeter seksual.
509. Aktualisht, Kodi Penal parashikon si veper penale marredheniet seksuale, homoseksuale, si dhe cdo akt tjeter seksual me femije te mitur, qe nuk ka arritur moshen 14 vjeç, ose me femijen e mitur qe nuk ka arritur pjekurine seksuale, veper per te cilen kur kryhet me dhune, ose sjell si pasoje vdekjen ose vetvrasjen e femijes se mitur, zbatohet nje denim me i rende se ne rastin e pare (neni 100).
510. Ne Kodin Penal jane parashikuar gjithashtu dhe veprat penale te marredhenieve seksuale me dhune me femije te mitur te moshes 14-18 vjeç, ose me persona te pazote per tu mbrojtur, pazotesi fizike ose mendore ku perfshihen edhe femijet 14-18 vjeç (neni 101,103). Gjithashtu, ne Kodin Penal parashikohet si veper penale dhe kryerja e veprave te turpshme me te mitur qe kane arritur moshen 14 vjeç (neni 108).
511. Ne vitet 1993-1994 krimi i marredhenies seksuale me dhune me te miturat nga 14-18 vjeç mori permasa te konsiderueshme. Praktika gjyqesore tregon se denimet e dhena fillimisht kane qene teper te ulta dhe vetem kur permasat e ketij krimi u bene shqetesuese per shoqerine, gjykata rriti ne menyre te ndjeshme masen e denimit, sidomos dhe me miratimin e Kodit te ri Penal ne vitin 1995.
512. Persa i perket shfrytezimit te femijeve per qellime prostitucioni, ne Kodin Penal parashikohet si veper penale dhe denohet me rende, kur shtytja, ndermjetesimi, ose marrja shperblim per ushtrimin e prostitucionit kryhet ndaj nje te miture.
513. Duke pare se ne Shqiperi per te realizuar shfrytezimin e prostitucionit u perdor mashtrimi, shtrengimi, dhuna si dhe lidhjet e aferta te gjinise, krushqise, kujdestarise etj, me ligjin nr. 8279, date 15.01.1998, dispozita e Kodit Penal mbi shfrytezimin e prostitucionit ndryshoi.
514. Ne shfrytezimin e prostitucionit ne rrethana renduese u perfshine dhe elementet e siperpermendur. Gjithashtu, u parashikua si veper penale edhe shfrytezimi i prostitucionit i kryer ndaj nje personi qe shtyhet ose shtrengohet per te ushtruar prostitucion jashte territorit te Republikes se Shqiperise. Kjo veper penale u parashikua per shkak te shfrytezimit te prostitucionit me teper ne vende te tjera se ne Shqiperi.
515. Projekti per ndryshimet e reja ne Kodin Penal do te sjelle dhe miratimin e nje dispozite te re mbi trafikimin e femrave per prostitucion. Sipas kesaj dispozite te parashikuar, trafikimi i femrave per prostitucion, me qellim fitimi material, ose cdo perfitimi tjeter, denohet me burgim nga shtate deri ne pesembedhjete vjet. Po kjo veper, kur kryhet ne bashkepunim ose me shume se nje here ose sh oqerohet me keqtrajtimin dhe detyrimin me dhune fizike ose psikike te viktimes per te punuar a kryer veprime te ndryshme, ose sjell pasoja te renda, denohet me burgim jo me pak se pesembedhjete vjet ose me burgim te perjetshem.
516. Lidhur me pornografine, Kodi Penal e parashikon si veper penale kur prodhimi, shperndarja, reklamimi, importimi, shitja e botimi i materialeve pornografike behet ne ambjentet e te miturve.
517. Nje nga arsyet qe e kane shtyre Qeverine shqiptare ne hapat e saj per hapjen e Qendres Antitrafik ne qytetin e Vlores, eshte ne rradhe te pare edhe ndalimi i trafikut te grave dhe femijeve, sidomos te atyre personave te destinuar per tregun e prostitucionit ne vendet fqinje.
;I. Forma të tjera shfrytëzimi (neni 36)
518. Deri me tani nuk ka te dhena per forma te tjera te shfrytezimit pervec formave te cilat jane shqyrtuar ne nenet e mesiperme te Konventes, ne vecanti shfrytezimit ekonomik dhe seksual. Sigurisht qe perveç shfrytezimit ekonomik dhe seksual te parashikuara ne dispozitat e meparshme, mund te lindin edhe forma te tjera te shfrytezimit.
;J. Shitja, trafikimi dhe rrëmbimi (neni 35)
519. Kodi Penal, i ndryshuar ne vitin 1998 dhe ndryshimet e pritshme ne vitin 2001, parashikojne si veper penale rrembimin ose mbajtjen peng te femijes nen moshen 14 vjeç, veper qe denohet me burgim jo me pak se pesembedhjete vjet. Po kjo veper, kur ka shkaktuar vdekje ose zhdukje te femijes se mitur denohet me burgim jo me pak se njezet vjet, ose me burgim te perjetshem. Gjithashtu, Kodi Penal parashikon si veper penale dhe fshehjen ose nderrimin e femijes me nje tjeter, e kryer nga personeli mjekesor, veper qe denohet me burgim nga tre deri ne tete vjet.
520. Ne ndryshimet e fundit qe pritet te pesoje Kodi Penal, gjate vitit 2001, parashikohet si veper penale trafikimi i femijeve. Sipas ketyre ndryshimeve, trafikimi i femijeve me qellim fitimi material, ose cdo perfitim tjeter, do denohet me burgim nga dhjete deri ne njezet vjet. Po kjo veper, kur kryhet ne bashkepunim ose me shume se nje here, apo shoqerohet me keqtrajtimin dhe detyrimin me dhune fizike ose psikike te viktimes per te punuar a kryer veprime te ndryshme, ose sjell pasoja te renda, denohet me burgim jo me pak se pesembedhjete vjet ose me burgim te perjetshem.
521. Nje forme tjeter e trafikut te femijeve eshte edhe ajo qe behet nepermjet biresimit, sidomos biresimit nderkombetar. Praktika ne rastin e Shqiperise ka treguar se eshte i nevojshem nje bashkepunim me i madh nderkombetar per te zbuluar rastet e abuzimit ne fushen e biresimit dhe per te permisuar situaten.
522. Ne ligjin nr.7650, date 17.12.1992 “Per biresimin nga shtetas te huaj”, ka nje dispozite penale sipas te ciles pranimi, kerkesa per marrje, ose marrja e parave dhe e te mirave materiale nga ana e prindit, kujdestarit, ose e çdo personi tjeter, per vete apo per te tretet, ne procesin e biresimit te nje te mituri denohet deri me pese vjet heqje lirie.
523. Ligji nr.8193, date 06.02.1997 “Per transplantimin e organeve”, ka nje dispozite sipas se ciles ndalohet shitblerja e transplanteve si dhe çdo lloj veprimtarie qe favorizon reklamimin, tregtimin dhe trafikun e paligjshem te transplanteve. Ne paragrafin e dyte te kesaj dispozite parashikohet se keto veprimtari denohen sipas dispozitave te Kodit Penal.
524. Ne Shqiperi, vitet e fundit, eshte folur per trafikun e femijeve dhe te transplanteve, sidomos nga shtypi. Por, konkretisht nuk eshte arritur te zbulohet ky rrjet trafikantesh, nese ekziston. Perkundrazi, rastet e rrembimit te femijeve u kthyen nje kohe ne nje mjet fitimi per rrembyesit e tyre. Praktika gjyqesore njeh mjaft raste te tilla, por dhe shume raste te tjera nuk kane arritur te zbulohen ende nga organet kompetente, pasoje kjo edhe e mungeses se kualifikimit te personave qe punojne ne keto organe, meqenese per Shqiperine jane pothuajse krime te reja, por edhe per mangesi te mjeteve te nevojshme per zbulimin e tyre.
;K. Fëmijët që i përkasin minoriteteve apo grupeve indigjene (neni 30)
525. Ne Kushtetuten e Republikes se Shqiperise parashikohet e drejta e pakicave kombetare per te shprehur lirisht, pa u ndaluar as detyruar, perkatesine e tyre etnike, kulturore, fetare e gjuhesore. Ata kane te drejte t’i ruajne e zhvillojne ato, te mesojne dhe te mesohen ne gjuhen e tyre amtare, si dhe te bashkohen ne organizata dhe shoqata per mbrojtjen e interesave dhe te identitetit te tyre.
526. Kjo dispozite nuk specifikon te drejtat e femijeve, qe u perkasin pakicave kombetare, por i perfshin ato, ne termin e perdorur nga Kushtetuta, “personat qe i perkasin pakicave kombetare”.
527. Ne Shqiperi, te drejtat e permendura ne nenin 30 te Konventes per te Drejtat e Femijes, ne parim, jane te garantuara per femijet e çdo grupi etnik, fetar ose gjuhesor, te cilet mund ta gezojne realisht lirine individuale te besimit dhe ndergjegjes, te arsimimit, te organizimit dhe grumbullimit. Pakicat kombetare jane trajtuar pothuajse me te njejtat te drejta qe kane edhe shtetasit shqiptar dhe nuk ka perbere asnjehere problem trajtimi i tyre.
528. Per me teper, ne Vendimin e Keshillit te Ministrave nr. 396, date 22.08.1994 “Per arsimin tetevjeçar ne gjuhen amtare te personave te pakicave kombetare”, parashikohet e drejta e personave, qe u perkasin pakicave kombetare, te mesojne ne gjuhen e tyre amtare, ne njesi shkollimi dhe institucione arsimore shteterore te caktuara.
529. Ne kuadrin e programit shkollor, nxenesve te pakicave kombetare, ne keto
njesi, u krijohen mundesi per te studiuar historine, traditat dhe kulturen e tyre.
Line 650 ⟶ 436:
|style="text-align:left;" width=10%|<br>[[{{BASEPAGENAME}}/8|Faqe 8]]
|align="center" width=80%|<font color="gray">faqe <br>- {{SUBPAGENAME}} -</font>
|style="text-align:right;" width=10%|<br> [[{{BASEPAGENAME}}
|}
|}
| |||