Dua të di/Ndodhit/Fizikë: Dallime mes rishikimesh
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 5:
!width="32%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 3000
| Ora e zallit në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<hr> Egjiptianët përdorin peshoren me pesha të hekuri.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | 2769
| Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2750
| Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 2500
| Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2449
| Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 2300
| Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2258
| Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 2136
| Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1850
| Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 1700
| Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1500
| Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 1450
| Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1400
| Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 1223
| Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 763
| Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 720
| Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 700
| Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 624
| Talesi i Mileti (-552)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 594
| Soloni
[ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 585
| Talesi
i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 575
| Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 500
| Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 467
| Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 450
| Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.<hr> Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 440
| Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]<hr> Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 432
| Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 420
| Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 400
| Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 388
| Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 384
| Aristoteli (-322)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 383
| Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 380
| Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 365
| Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 360
| Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 320
| Aristarki i Samos (-250)
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | 300
| Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 287
| Arkimedi i Syrakusit (-212)
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 276
| Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 270
| Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 265
| Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 240
| Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 238
| Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 214
| Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 200
| Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza
Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 160
| Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]<hr> Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 134
| Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 70
| Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
|-bgcolor="#
| style="text-align:right;" | - 46
| Futja në zbatim e kalendarit Julian.
|}
|