Dua të di/Ndodhit/Matematikë: Dallime mes rishikimesh

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
:: -3000 | {{NëEn|Baza e Numrave}}
*[[w:Babilonasit|Babilonasit]] përdornin një sistem të numrave me bazë 60.
*Maja - kulturë në Amerikën latine, përdornin sistemin me numrave me bazë 20.
:: -2238
[-2238 {{NëEn|Numërimi|Nxhehja}}|{{NëEn|Kina|Kina}}
*Sunduesi kinez Jao, futi nxhehjen për produktet bujqësore.
:: -2000
[-2000 {{NëEn|Babilonasit}}|{{NëEn|Babilonasit}}|{{NëEn|Piatagora}}
*Në shkrimet e lëna nga babilonasit, shihen detyra për përdorimin e teoremës së Pitagorës.
: :: -1700
[-1700 {{NëEn|Elementet e Algjebres|Elementet e Algjebres}}|{{NëEn|Papirusi|Papirusi}}
*Në librin e llogaritjes të Ahmesë (papirus), paraqiten zhvillime të mira të llogaritjes së thyesave. Fillon përdorimi i simboleve të Algjebrës.
:: -1000
[-1000 {{NëEn|Kina|Kina}}|{{NëEn|Tabela llogaritëse|Tabelat llogaritëse}}
*Në Kinë përdoren në masë tabelat llogaritëse.
:: -624
[-624 {{NëEn|Talesi i Miletit|Talesi i Miletit}}
*Talesi i Miletit (Θαλῆς ὁ Μιλήσιος;)(-552)
:: -610
[-610 {{NëEn|Anaksimandëri i Miletit|Anaksimandëri i Miletit}}
*Anaksimandëri i Miletit (Αναξίμανδρος) (-547)
:: -580
[-580 {{NëEn|Pitagora|Pitagora}}
*Pitagora i Samosë (Πυθαγόρας) (-496)
:: -546
[-546 {{NëEn|Anaksimenesi i Miletit|Anaksimenesi i Miletit}}
*Anaksimenesi i Miletit (Αναξιμένης)
:: -500
[-500 {{NëEn|Grekët e vjetër|Grekët e vjetër}}| {{NëEn|Alfabeti Grek|Alfabeti Grek}}
*Grekët e vjetër i shënojnë numrat sipas alfabetit të tyre; përdorin tabelat llogaritëse.
*Anaxagora i Klazomenesë (-428)
[:: -490
*Zeno i Eleasë (-430)
[:: -469
*Sokrati (-399)
[:: -460
*Demokrit i Abderës (-370)
[:: -455
*Hipokrati i Koses (-370)
[:: -427
*Platoni (-347)
[:: -415
*Theaetetus i Athinës (-369)
[:: -400
*Hipokrati përmbledhë "elementet" e para, një punim standart i gjeometrisë; Shifra Zero, përdoret në fillim dhe në mes të numrave.
[:: -388
*Platoni themelon "Akademin" në Athinë
[:: -365
*Euklidi i Aleksandrisë (-300)
[:: -325
*Euklidi në "elemete" jep vërtetimet e para aksiomatike të gjeometrisë; vërteton pafundësinë e numrave pirim
[:: -300
*Romakët përdorin Abakun e dorës.
[:: -276
*Eratosthenes i Kyrenesë (-195)
[:: -262
*Apolonius i Pergesë (-190)
[:: -250
*Arkimedi vërteton pafundësin e sistemevit të numrave, përdorë për herë të parë katrorin ekzaktë të segmentit parabolës; bënë llogaritje të mira të vlerave të përafërta të numrit PI
[:: -220
* Eratosthenesi vije si drejtor i Bibliotekës së Aleksandrisë; themelon gjeografin matematikore, si dhe zhvillon më tutje teorinë e numrave primë
[:: -200
*Apollonis boton veprën prej 8 pjesësh në të cilën përmbledh paraqitjen e prerjes tërthore të sferës.
*Në Kinë krijohet vepra "Aritmetika"
[:: -30
*Cezari jep idenë për matjen e perandorisë, ndërsa më vonë, Augusti e zbaton.
[:: 100
*Në Herons "Metrica", gjendet formula e Heronis për trekëndëshin.
*Menelaosi paraqet rregullën për llogaritjen e trekëndëshit sferik.
[:: 130
*Heroni gjen formulën e Heronisit për llogaritjen e rrënjës katrore.
*Ptolimeu gjen tetorin e tij, për diagonalen e katërkëndëshit në rreth dhe shpallë tabelën e katrorit në rreth.
[:: 140
*Ptolimeu përdorë në "Almaest", rrafshet dhe trigonometrinë e sferës.
[:: 250
*Diofantusi i Aleksandrisë
[:: 280
*Diofantusi boton një paraqitje të Algjebrës dhe dhe zhvillon fuqizimin e numrave.
[:: 320
*Paposi i Aleksandrisë shkruan veprën e tij kryesore "Koleksionet"
[:: 476
*Ariabata
[:: 498
*Ariabati mëson llogaritjen ekzakte të rrënjës së kubit, në versionin e veprës "Ganita-pada"
[:: 532
*Matematikanët, Isidorosi i Miletit dhe Anthemiosi i Tralleisit llogarisin arkitekturën e Kishës Haxhia Sofia që gjendej në Konstantinop.
[:: 598
*Brahmagupta (-665)
[:: 630
*Brahmagupta themelon Mësimin mbi thyesat.
[:: 662
*Në Siri përdoren "shifrat indiane".
[:: 700
*Indasit përdorin shifrën Zero dhe përdorin një sistem të pozicionimit.
[:: 710
*Prifti irlandez Beda (673-735), përshkruan një sistem për nxhehjen me gishta.
[:: 780
*Ibn Musa al-Hwarizmi (Choresem, -850)
[:: 814
*Arabët marrin në përdorim shifrat indiane ("arabe")
[:: 829
*al-Hvarizmi përdorë sistemin decimal së bashku me shifrën Zero.
*Al-Ma'mun përkthen veprën e Euklidit.
[:: 999
*Papa Silvesteri II fillon të lejojë përdorimin e shifrave arabe në Evropë.
[:: 1100
*Rregulla e Rufinit, e quajtur kështu më vonë; për myslimanët, tashmë e njohur.
[:: 1180
*Leonardo Fibonaqi i Pisës (-1250)
[:: 1200
*Omar ben Ibrahim Akayami zgjidhë barazimet gjeometrike të shkallës së tretë me ndihmen prerjes tërthore të sferës.
[:: 1202
*Botohet libri "Liber Abaci" i Fibonaqit, me këtë përfundimisht fillon përdorimi i shifrave arabe më Evropë. Ai llogarit gjithë numrat primë, nga 11 deri 97. Punë e madhe për atë kohë.
[:: 1436
*Regiomontanusi (Johanes Myller, -1476)
[:: 1462
*Botohet vepra e Regiomontanusit, "De triangulis omnimodis libri quinque".
[:: 1464
*Për herë të parë në Evropën perëndimor, Regiomontanusi ligjëron Matematikën dhe Astronominë.
[:: 1465
*S.Ferro
[:: 1471
*Albreht Dyrer (-1528)
[:: 1472
*Libri i parë për gjeometri në gjuhën gjermane.
[:: 1478
*Në Itali shtypet libri i parë për llogaritje.
[:: 1487
*Mihael Shtifel (-1567)
[:: 1489
*J.Vidman boton një libër për llogaritje në të cilin paraqiten shenjat e mbledhjes dhe zbritjes.
[:: 1491
*Në Florencë, shtypet për herë të parë shifra Zero.
[:: 1492
*Adam Riez (-1559)
[:: 1500
*S.Ferro gjenë një metod për zgjedhjen e barazimit të shkallës së tretë, dhe nuk e bënë publike.
*N.Tartaglia
[:: 1501
*Gjirolamo Kardano (-1576)
[:: 1509
*Pacoli boton në Itali "De divina proportione"