Diskutim:Hipi Zhdripi i Matematikës

TeX

MediaWiki për formulat nga matematika përdorë TeX markup(anglisht). Ky program ndihmon për krijimin e figurave të formatit PNG(anglisht) si dhe dizajnin e thjeshtë të HTML, varësisht nga rekomandimet (parapëlqimet) që ju keni përgatitur për përdorimin e fletave të Wikipedias. Në të ardhmen do të jetë e mundshme që të shënohen formula edhe më komplekse si p.sh:MathML(anglisht).

Figurat e formatit PNG, janë bardhë e zi dhe nuk janë transparente. Ngjyrat dhe dizajni i figurave varret shumë nga shfletuesi që ju përdorni. shpesh do të ndodhë që dizajni i përpiluar do nuk do të jetë ai që ju keni pritur sikurse tel HTML.

Funksionet, simbolet, shenjat e veçanta

(shiko në anglisht en:Help:Special characters)

/

Tema	Sintaksa	Si duket e gravuar
Funksione (drejtë)	\sin x + \ln y +\operatorname{sgn} z	$\sin x+\ln y+\operatorname {sgn} z$
Funksione (gabim)	sin x + ln y + sgn z	$sinx+lny+sgnz\,$
Module arit.	s_k \equiv 0 \pmod{m}	$s_{k}\equiv 0{\pmod {m}}$
Derivate	\nabla \partial x dx \dot x \ddot y	$\nabla \ \partial x\ dx\ {\dot {x}}\ {\ddot {y}}$
Bashkësi	\forall x \not\in \varnothing \subseteq A \cap \bigcap B \cup \bigcup \exists \{x,y\} \times C	$\forall x\not \in \varnothing \subseteq A\cap \bigcap B\cup \bigcup \exists \{x,y\}\times C$
Logjikë	p \land \bar{q} \to p\lor \lnot q	$p\land {\bar {q}}\to p\lor \lnot q$
Rrënjë	\sqrt{2}\approx 1.4	${\sqrt {2}}\approx 1.4$
	\sqrt[n]{x}	${\sqrt[{n}]{x}}$
Relacione	\sim \simeq \cong \le \ge \equiv \not\equiv \approx \ne \propto	$\sim \ \simeq \ \cong \ \leq \ \geq \ \equiv \ \not \equiv \ \approx \ \neq \ \propto$
Gjeometri	\triangle \angle \perp \| 45^\circ	$\triangle \ \angle \perp \|\ 45^{\circ }$
Shigjeta	\leftarrow \rightarrow \leftrightarrow \longleftarrow \longrightarrow \mapsto \longmapsto \nearrow \searrow \swarrow \nwarrow \uparrow \downarrow \updownarrow	$\leftarrow \ \rightarrow \ \leftrightarrow$ $\longleftarrow \ \longrightarrow$ $\mapsto \ \longmapsto$ $\nearrow \ \searrow \ \swarrow \ \nwarrow$ $\uparrow \ \downarrow \ \updownarrow$
	\Leftarrow \Rightarrow \Leftrightarrow \Longleftarrow \Longrightarrow \Longleftrightarrow \Uparrow \Downarrow \Updownarrow	$\Leftarrow \ \Rightarrow \ \Leftrightarrow$ $\Longleftarrow \ \Longrightarrow \ \Longleftrightarrow$ $\Uparrow \ \Downarrow \ \Updownarrow$
Të veçanta	\div \oplus \otimes \pm \mp \hbar \wr \dagger \ddagger \star * \ldots \circ \cdot \times \bullet \infty \vdash \models	$\div \oplus \otimes \pm \mp \hbar \wr \dagger \ddagger \star *\ldots$ $\circ \cdot \times \bullet \ \infty \ \vdash \ \models$
Të posaçme	\mathcal {45abcdenpqstuvwx}	${\mathcal {45abcdenpqstuvwx}}$

Fuqizimet, indekset, integralet

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
Fuqizimi	a^2	$a^{2}$	$a^{2}\,\!$
Indeksi	a_2	$a_{2}$	$a_{2}\,\!$
Grupimi	a^{2+2}	$a^{2+2}$	$a^{2+2}\,\!$
	a_{i,j}	$a_{i,j}$	$a_{i,j}\,\!$
Kombinim i fuqizimit dhe indeksit	x_2^3	$x_{2}^{3}$
Derivate (drejtë)	x'	$x'$	$x'\,\!$
Derivate (gabim në HTML)	x^\prime	$x^{\prime }$	$x^{\prime }\,\!$
Derivate (gabim në PNG)	x\prime	$x\prime$	$x\prime \,\!$
Derivate (pikësimi)	\dot{x}, \ddot{x}	${\dot {x}},{\ddot {x}}$
Shënimi mbi dhe nën	\hat a \bar b \vec c \widehat {d e f} \overline {g h i} \underline {j k l}	${\hat {a}}\ {\bar {b}}\ {\vec {c}}\ {\widehat {def}}\ {\overline {ghi}}\ {\underline {jkl}}$
Shuma	\sum_{k=1}^N k^2	$\sum _{k=1}^{N}k^{2}$
Produkti	\prod_{i=1}^N x_i	$\prod _{i=1}^{N}x_{i}$
Limiti	\lim_{n \to \infty}x_n	$\lim _{n\to \infty }x_{n}$
Integrali	\int_{-N}^{N} e^x\, dx	$\int _{-N}^{N}e^{x}\,dx$
Integrali i vijëzuar	\oint_{C} x^3\, dx + 4y^2\, dy	$\oint _{C}x^{3}\,dx+4y^{2}\,dy$

Thyesat, matricat, dhënia e funksioni

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
Thyesa	\frac{2}{4} or {2 \over 4}	${\frac {2}{4}}$
Koeficienti binomial	{n \choose k}	${n \choose k}$
Thyesa (të vogla)	\begin{matrix} \frac{2}{4} \end{matrix}	${\begin{matrix}{\frac {2}{4}}\end{matrix}}$
Matrica	\begin{matrix} x & y \\ z & v \end{matrix}	${\begin{matrix}x&y\\z&v\end{matrix}}$
	\begin{vmatrix} x & y \\ z & v \end{vmatrix}	${\begin{vmatrix}x&y\\z&v\end{vmatrix}}$
	\begin{Vmatrix} x & y \\ z & v \end{Vmatrix}	${\begin{Vmatrix}x&y\\z&v\end{Vmatrix}}$
	\begin{bmatrix} 0 & \cdots & 0 \\ \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & 0\end{bmatrix}	${\begin{bmatrix}0&\cdots &0\\\vdots &\ddots &\vdots \\0&\cdots &0\end{bmatrix}}$
	\begin{Bmatrix} x & y \\ z & v \end{Bmatrix}	${\begin{Bmatrix}x&y\\z&v\end{Bmatrix}}$
	\begin{pmatrix} x & y \\ z & v \end{pmatrix}	${\begin{pmatrix}x&y\\z&v\end{pmatrix}}$
Diskutimi i funksionit	f(n) = \begin{cases} n/2, & \mbox{if }n\mbox{ is even} \\ 3n+1, & \mbox{if }n\mbox{ is odd} \end{cases}	$f(n)={\begin{cases}n/2,&{\mbox{if }}n{\mbox{ is even}}\\3n+1,&{\mbox{if }}n{\mbox{ is odd}}\end{cases}}$
Ekuacioni i shumëishtë	\begin{matrix}f(n+1) & = & (n+1)^2 \\ \ & = & n^2 + 2n + 1 \end{matrix}	${\begin{matrix}f(n+1)&=&(n+1)^{2}\\\ &=&n^{2}+2n+1\end{matrix}}$
Ekuacioni (shënim tjetër-tabelarë)	{| |- |<math>f(n+1)</math> |<math>=(n+1)^2</math> |- | |<math>=n^2 + 2n + 1</math> |}	$f(n+1)\,\!$ $=(n+1)^{2}\,\!$ $=n^{2}+2n+1\,\!$

Dekorimi i shkronjave

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
ABC-greke (ang.)	\alpha \beta \gamma \Gamma \phi \Phi \Psi\ \tau \Omega	$\alpha \ \beta \ \gamma \ \Gamma \ \phi \ \Phi \ \Psi \ \tau \ \Omega$
Të trasha (ang.)	x\in\mathbb{R}\sub\mathbb{C}	$x\in \mathbb {R} \subset \mathbb {C}$
Të trasha (ang.) (vektorët)	\mathbf{x}\cdot\mathbf{y} = 0	$\mathbf {x} \cdot \mathbf {y} =0$
Të trasha (greke)	\boldsymbol{\alpha} + \boldsymbol{\beta} + \boldsymbol{\gamma}	${\boldsymbol {\alpha }}+{\boldsymbol {\beta }}+{\boldsymbol {\gamma }}$
ABC-Fraktur (ang.)	\mathfrak{a} \mathfrak{B}	${\mathfrak {a}}{\mathfrak {B}}$
ABC-Script	\mathcal{ABC}	${\mathcal {ABC}}$
ABC-hebrese (ang.)	\aleph \beth \gimel \daleth	$\aleph \ \beth \ \gimel \ \daleth$
shenjat pingule	\mbox{abc}	${\mbox{abc}}$	${\mbox{abc}}\,\!$
Të përziera (gabim)	\mbox{if} n \mbox{is even}	${\mbox{if}}n{\mbox{is even}}$	${\mbox{if}}n{\mbox{is even}}\,\!$
Të përziera (drejtë)	\mbox{if }n\mbox{ is even}	${\mbox{if }}n{\mbox{ is even}}$	${\mbox{if }}n{\mbox{ is even}}\,\!$

Thyesat komplekse, kllapa, zbrastirat

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
Gabim	( \frac{1}{2} )	$({\frac {1}{2}})$
Drejtë	\left ( \frac{1}{2} \right )	$\left({\frac {1}{2}}\right)$

Mund të përdorni edhe \left and \right:

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
Kllapa të zakonshme	\left ( A \right )	$\left(A\right)$
Kllapa këndore	\left [ A \right ]	$\left[A\right]$
Kllapa gjarpërore	\left \{ A \right \}	$\left\{A\right\}$
Kllapa shijetore	\left \langle A \right \rangle	$\left\langle A\right\rangle$
Vlera absolute	A \right | and \left \| B \right \|	$\left|A\right|and\left\|B\right\|$
Përzierja e kllapave përderisa \left dhe \right ekuilibrohen	\left [ 0,1 \right ) \left \langle \psi \right |	$\left[0,1\right)$ $\left\langle \psi \right|$
Përdorimi i \left. me pikë, dhe \right.me pikë, në raste të panevojshme:	\left . \frac{A}{B} \right \} \to X	$\left.{\frac {A}{B}}\right\}\to X$

Fushat dhe hapësirat boshe (zbrazëta)

Zakonist që programi TeX krijon fushat vetëvetiu, por nganjëherë ju nevojitet diçka më shumë kontrollë mbi hapsirat në mes të karaktereve.

Tema	Për redaktuesin	Për lexuesin
Fusha boshe e dyfishë	a \qquad b	$a\qquad b$
Fusha boshe	a \quad b	$a\quad b$
Hapësira e tekstit	a\ b	$a\ b$
Hapësira e tekstit të pa lëmuar nga PNG-ja	a \mbox{ } b	$a{\mbox{ }}b$
Hapësira të gjëra	a\;b	$a\;b$
Hapësira të mesme	a\>b	[not supported]
Hapësira të ngushta	a\,b	$a\,b$
Pa hapësirë	ab	$ab\,$
Hapësira negative	a\!b	$a\!b$

Align with normal text flow

Nëse dëshironi të fusni në tekstë diçka të tilë si kjo: $\int _{-N}^{N}e^{x}\,dx$  mund të shkruani në HTML <font> tag-un për vertical alignment:

<font style="vertical-align:-100%;"><math>...</math></font>

Lëmimi i forcua i PNG-së

Për shembull:

Për redaktuesin	Për lexuesin
a^{2+2}	$a^{2+2}$
a^{2+2} \,	$a^{2+2}\,$
a^{\,\!2+2}	$a^{\,\!2+2}$
\int_{-N}^{N} e^x\, dx	$\int _{-N}^{N}e^{x}\,dx$
\int_{-N}^{N} e^x\, dx \,	$\int _{-N}^{N}e^{x}\,dx\,$
\int_{-N}^{N} e^x\, dx \,\!	$\int _{-N}^{N}e^{x}\,dx\,\!$

<!-- Shenjat \,\! jan pë të mbajtur formulat të lëmuara si PNG në vend të HTML. Ju lutem mos i hiqni.-->

Shembuj

<math>x_{1,2}  = {{ - b \pm \sqrt {b^2  - 4ac} } \over {2a}}</math>

$x_{1,2}={{-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac}}} \over {2a}}$

<math>\frac{4}{3-x} = \frac{3}{2-x}</math>

${\frac {4}{3-x}}={\frac {3}{2-x}}$

<math>\left(3-x\right) \times \left( \frac{2}{3-x} \right) = \left(3-x\right) \times \left( \frac{3}{2-x} \right)</math>

$\left(3-x\right)\times \left({\frac {2}{3-x}}\right)=\left(3-x\right)\times \left({\frac {3}{2-x}}\right)$

$2=\left(3-x\right)\times \left({\frac {3}{2-x}}\right)$

$2=\left({\frac {\left(3-x\right)\times 3}{2-x}}\right)$

$2=\left({\frac {9-3x}{2-x}}\right)$

$2\times \left(2-x\right)=\left(2-x\right)\times \left({\frac {9-3x}{2-x}}\right)$

$2\times \left(2-x\right)={\frac {\left(2-x\right)\times \left(9-3x\right)}{2-x}}$

$2\times \left(2-x\right)=9-3x\!$

$4-2x=9-3x\!$

$-2x+3x=9-4\!$

$x=5\!$

Shiko dhe këtë

• Proposed en:GNU LilyPond support

Lidhje të jashtme

• Mësime nga LaTeX http://www.maths.tcd.ie/~dwilkins/LaTeXPrimer/
• A PDF document introducing TeX -- see page 39 onwards for a good introduction to the maths side of things: http://www.ctan.org/tex-archive/info/gentle/gentle.pdf
• A PDF document introducing LaTeX -- skip to page 59 for the math section. See page 72 for a complete reference list of symbols included in LaTeX and AMS-LaTeX. http://www.ctan.org/tex-archive/info/lshort/english/lshort.pdf
• TeX reference card: http://www.csit.fsu.edu/~mimi/tex/tex-refcard-letter.pdf
• Can't remember but I put it here so it must be ok ;-) http://www.ams.org/tex/amslatex.html
• A set of public domain fixed-size math symbol bitmaps: http://us.metamath.org/symbols/symbols.html

Poezia

Vjersha matematikore [1]

Të dashures nga një matematikan 
-------------------------------

Ty po të drejtohem,vajzë moj syzeze
me do a sme do,kjo është hipoteze

Pamja jote e ëmbël,posi teoreme
kur te shoh përpara,sikur zgjidh probleme

Ti je elegante si ekuacion
mesi yt i holle posi ypsilon

Supet delikate,pika infenksioni
qafa si cilinder,koka si trung kon


hunda si segment,posi reze drite
veshet simetrike balli si orbite

Buzet si elips,mjekra si kupole
sytë si dy vatra,vetull parabole

Cmi ke ndare aq bukur floket si spirale
oj tu thafte dora si me simetrale 

reze rezatojne syt e tu te qeta
njeri reze alfa,tjetri reze beta

për ty psheretimat qe dalin rethore
hapen vale-vale si rathe bashkqendrore

unë e ti një thyese lidhur ne një bosht
ti numerusi sipër,unë emerusi poshte

po s'të bëra jetën diell si pranvera
cvite me janë taksur mi shumezofte zerua

dashurisë për ty mos ti shuhet vapa
çdo fjale qe të thuash do ta fus ne kllapa

dhe oh si do ritet me hapa ritmike
sot fuqi katrore mot fuqi kubike

bukuria jote bukuri limit
mi perndau mende gjer ne infinit.

me tretë formule,me shkrive te gjallë
si një copez akull ne plus njeqind shkalle

folme shpirti im,shpirt ne maximum'
se pa ty skam gjume as ne minimum!