Tokajon

Frym e ajër
      Çka është atmosfera ?
       Atmosfera është cipë e mbushur me gazëra që e mbulonë planetin tonë. Ajo, në krahasim me shtresat e tokës është shumë e rrallë, mirëpo ja që në pa të gjallëria është e pa mundshme. Pakë pas formimit të tokës, atmosfera përbëhej nga gazërat helmues. Bimët nëpërmjet përpunimit të ushqimit të tyre e që shkencëtarët e quajnë fotosintezë e pastruan një shtresë të atmosferës dhe më këtë edhe krijuan kushtet për fillimin e gjallërisë - së pari të kafshëve e në fund edhe të njeriut.
Ku e ka fundin atmosfera? redakto
        Ekspert Gjeografi na shkruan: Atmosfera nuk ka kufij të caktuar. Ekzosfera është shtresa më e lartë e atmosferës. Molekulat dhe atomet e gazrave janë të rralla, cilësohen me shpejtësi të madhe të lëvizjes dhe pjesërisht mbizotërojnë forcën tërheqëse të Tokës dhe shkojnë në hapësirën ndërplanetare.
Pse nuk ik atmosfera? redakto
        Forcat e brendshme tërheqëse të tokës, që nga gjeografët thirren shkurt gravitacioni, nuk lejojnë që atmosfera jonë të ikën në gjithësinë e pafund. Gravitacioni i tërheqë pjesën më të madhe të gazrave afër sipërfaqes së tokës. Po thuaj se 75 për qind e gazrave të atmosferës gjendet në shtresën e parë mbi sipërfaqen e tokës.
Sa shtresa ka atmosfera? redakto
        Është vështirë të ndahen shtresat e atmosferës. Por nëse merret ndryshimi i dukshëm i temperaturës atëherë Ekspert Gjeografi na shkruan se atmosfera ka këto shtresa: troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera (me jonosferën dhe ekzosferën). Pra, ne jetojmë në shtresën e parë (troposferë) dhe trashësia e saj llogaritet të jetë nga 10 deri në 16 kilometra. Aty diku ku fillon shtresa e ozonit, fillon edhe shtresa e dytë me trashësi diku 48 kilometra. Pengesat e para serioze për meteoritët paraqiten në shtresën e tretë e cila është diku 80 kilometra e trashë. Shtresa e fundit është shumë e rallë dhe si duket ende nuk është e studiuar aq mirë dhe për fillim është ndarë për studime në dy pjesë në jonosferë dhe ekzosferë.
Çka është ajri? redakto

Ajri eshte ajo lende qe ne nuk mund te jetojme pa të . Jo vetem ne por edhe bimet ,kafshet,etj. Ne kemi provuar shume lojra te ndryshme ne lidhje me ajrin psh: -kush e mban gojen dhe hunden mbyllur me shume - etj apo jo ? pa ajer nuk mund ta imagjinojme dot jeten Anonimjaajri

Sa peshon ajri? redakto
       Ekspert Gjeografi na shkruan Thërrmijat e ajrit nën ndikimin e forcës së gravitetit, shkaktojnë trysni në të gjitha objektet në sipërfaqen e Tokës dhe quhet trysni ose presion atmosferik. Në kushtet e qetësisë së ajrit trysnia atmosferike mbi sipërfaqe të caktuar i përgjigjet masës së shtyllës së ajrit të atmosferës mbi sipërfaqen gjegjëse.
Çka është drita? redakto
        Edhe drita porsi nxehtësia është një formë e energjisë. Ndër të tjera si burim ka yjet. Yjet e lëshojnë këtë formë energjie nga bërthamoret që kanë në brendinë e tyre. Drita e prodhuar nga ylli ynë, nga Dielli, vije tek ne për brenda 8 minutave.
Pse është qielli i kaltër? redakto
        Nuk e dija pse, por kam lexuar këtë: Drita që vjen nga dielli është e bardhë d.m.th ka të gjitha ngjyrat e ylberit. Mirëpo përderisa rrezet e dritës hyjnë në atmosferën e tokës, aty ndodh diçka. Pluhuri dhe pikëza shumë të vogla uji që gjenden në atmosferë i shpërndajnë këto rreze. Nga kjo shpërndarje është e prekur më shumë përbërja e ngjyrës së kaltër. Kështu sasia e shpërndarë e ngjyrës së kaltër e arrin syrin tonë nga të gjitha anët. Syri ynë e sheh të kaltrën më shumë dhe për këtë arsye ne fitojmë përshtypjen se qielli ka ngjyrë të kaltër.
Si u krijua shtresa e ozonit? redakto
       Para shumë e shumë viteve - disa milion vite - një pjesë e oksigjenit të ajërti ja rrinë disi të kalojë në shtresa më të larta të atmosferës. Aty, ajo pjesë zuri vend dhe nën ndikimin e rrezeve të diellit u krijua ozoni. Kjo shtresë e krijuar është strehë për gjallesat. Shtresa e ozonit i pengon rrezet ultra violetë të diellit.
A bënë ta shikojmë "në diellin në sy"? redakto

Sic e dini , ne njerezit kemi shume raste te cilet jemi kurioz per te par diellin drejtperdrejt. Kjo nuk eshte gje e mire sidomos kur nuk kemi ndonje mjet mbrojtes per syte .Sic e dini dielli eshte nje qender gjigante e energjise dhe leshon sasi gjigante te rrezeve. Edhe pse atmosfera e tokes ne nje mase te madhe na mbron qe te mos digjemi , ajo nuk na mbron syte tane nga rrezet qe bien drejtperdrejt. Eshte thjesht cipa e syrit qe eshte shume e ndjeshme dhe per lete thuhet dhe ajo shprehja e nenave "Drita e syrit sim"

Pse qielli nganjëherë ka bojë tjetër? redakto
       Kur dielli fillon të "bie nga qielli" apo fillon "të lindë" ndodhë që qielli të ketë bojë tjetër - zakonisht paksa të kuqërremtë. Kjo ndodhë për shkak të këndvështrimit të pjerrët. Për të ardhur rrezet deri tek syri , duhet që të kalojnë disa shtresa të ajërti. Gjatë kësaj rruge të gjatë bëhet filtrimi i sasisë që bartë bojë të kuqe.
Ku shtrihet shtresa e ozonit? redakto
       Ekspert Gjeografi na shkruan:Shtresa e Ozonit është pjesë e stratosferës në lartësi 12-50 km.
Sa ozon ka në atmosferë? redakto
        Shtresa e ozonit është e hollë dhe formon një copë cipe. Po të shtrihej kjo copë cipe në sipërfaqen e ujit, trashësia e saj do të ishte vetëm 3 milimetra. Sipas shkencëtarëve kjo cipë është më e hollë në ditët tona se më parë. Popullarizimi i ozonit ndër ne është bërë nëpërmjet vrimës së ozonit. Kjo vrimë - sipas tyre - ndër të tjera është shkak i lëshimit të disa gazrave në atmosferë. Këto gazra zakonisht përdoren në kutia stërpikje, në frigoriferë, dhe paketime të mallrave. Emri i gazit më të njohur është i gjatë - Fluro-Klor-Karbon-Hidrogjen (FCKH).
A mundë të jetojnë njerëzit në termosferë? redakto
        Jo. Njerëzit normal jo. Në termosferë pothuaj se nuk ka ajër dhe është aq nxehtë sa që njeriu pjekët si pula në furrë - edhe më shpejtë. Termosfera ndodhet në lartësi mbi 85 kilometra. Në këtë shtresë të atmosferës së tokës shtypja e ajërti është e milionët pjesë e shtypjes së ajrit në sipërfaqe. Fundi i fundit, termosfera nuk është aspak e mbrojtur nga rrezatimi i diellit.
Pse aeroplanët fluturojnë në stratosferë? redakto
        pirdh pirdh? Në stratosferë është thatësi dhe nuk ka re. Koha natyrore ndryshon kryesisht në shtresa e më poshtme të atmosferës. Për këtë aeroplanët fluturojnë që të mos bien në rryma e vërshime të ajërti dhe dukuri tjera që rrisin rrezikun e sigurisë.
Çka është drita polare? redakto
        Drita polare është magjepse për syrin e njeriut. Dukurin e tillë në veri, shkencëtarët e quajnë Aurora boreali. I ngjanë paksa valles së dritave të shfaqjeve. Po e njëjta dukuri në afër polit tjetër, poli jugorë, nga shkencëtarët thirret drita polare jugore ose Aurora Australisë. Deri tek kjo dukuri natyrore vije kur thërmiat e lëshuara nga dielli të ngarkuara me elektricitet, bien ndeshë me fushën magnetike të tokës dhe dëbohen në pole.
Çka të bëjë radio me jonosferën? redakto
        Nuk e di!? Kam lexuar se: Në atmosferë për shkak të rrezatimit të diellit vije deri tek elektrizimi i disa atomeve dhe molekulave. Në kimi thërrmijat e elektrizuara i quajnë edhe jone. Si duket edhe shtresa në të cilën vije deri tek jonizimi i thërrmijave quhet jonosferë - pjesa e poshtme e termosferës. Radiovalët e frekuencave të ulëta të lëshuara nga sipërfaqja e tokës kur bien në jonosferë reflektohen. Ky është edhe shkaku përse disa radiovalë pranohen edhe nga largësira të mëdha - pa ndihmën e satelitëve.
Pse aeroplanët e gjithësisë nuk kallen kur hynë në atmosferë? redakto
        Pjata fluturuese, aeroplani i gjithësi etj!? Trupat që ja arrijnë të hynë në fushën e gravitacionit të tokës, tërhiqen me shpejtësi të madhe në drejtim të tokës. Kur këta trupa hyjnë në atmosferë, ju duhet të shpërthejnë shtesa gjithnjë e më të dendura. Ana e trupit, me të cilën hynë në atmosferë nxehet nga rezistenca e fërkimit, ndërsa na tjetër është e lirë. Këtë dukuri e shfrytëzojnë fluturaket që e lëshojnë fushën e gravitacionit të tokës gjatë kthimit të tyre. Në këto fluturake njëra anë është e ndërtuar nga materiale qëndrues ndaj temperaturave të larta.
Pse nxihemi nën rrezet e diellit? redakto
        Pse rreshket pula në furrë!? Dielli lëshon rreze që syri i njeriut pa mjete ndihmëse nuk mund të i sheh. Ndër këto rreze janë edhe rrezet e ulëta violetë. Këto rreze kur bien mbi lëkurë vije deri tek krijimi i vitaminës D në trupin tonë. Po këto rreze dëmtojnë shtresat e jashtme të lëkurës. Për këtë shkak trupi ynë prodhon më shumë thërrmija bojë kafe që shkencëtarët i quajnë pigmenti melaninë. Shumica e këtyre rrezeve të padukshme pengohet nga shtresa e ozonit.
Çfarë nxehtësie është në atmosferë? redakto
        Le të themi se atmosfera e mbron gjallërinë në tokë nga nxehtësia vdekjeprurëse që vije nga rrezet e diellit. Shtresa e jashtme e atmosferës, e tëra ballafaqohet me nxehtësinë dhe për këtë duhet të ketë temperaturë të lartë. Kështu gjatë vërshimeve të zjarrta në diell, vije tek lëshimi tej mase i energjisë së diellit. Në këto raste temperatura e ajërti të rrallë në lartësinë 400 kilometra mbi tokë, arrin deri në 2000 gradë celsius. Shumë nxehtë për ne!

Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të



Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të